62ο ΦΚΘ: Είδαμε το «Social Hygiene» και... Ντενί Κοτέ, ξέρουμε τι έκανες πέρυσι στην καραντίνα
Ο Ντενί Κοτέ διευρύνει τα όρια τα όρια της τέχνης του (στο βαθμό που ξεχνάει πίσω του τον κινηματογράφο) και σκηνοθετεί μια υπαίθρια παράσταση, υπογράφοντας την πιο εκκεντρική από τις εκκεντρικές δουλειές του.
Ο Αντονίν, ένας μικροαπατεώνας με καρδιά και φιλότιμο, συνομιλεί με πέντε γυναίκες για το πως μπορεί να επαναφέρει μια κάποια τάξη στη ζωή του. Όταν λέμε συνομιλεί δεν εννοούμε διαλεκτικό κινηματογράφο, αλλά διακριτές βινιέτες (επτά στο σύνολο), με το τρίποδο της κάμερας καρφωμένο στο χώμα της καναδέζικης υπαίθρου και τους ηθοποιούς βιδωμένους σε ασφαλή απόσταση, σύμφωνη και με το πλέον αυστηρό υγειονομικό πρωτόκολλο. Μόνο το θρόισμα των φύλλων και τα σύννεφα που ταξιδεύουν στο φόντο διαβάλλοντας τη φωτιστική συνθήκη κάθε σκηνής, διαχωρίζουν την “Κοινωνική Υγιεινή” από μια κινηματογραφημένη θεατρική παράσταση.
Να ξεκαθαρίσουμε πως δεν είναι ακριβώς αυτή η ταινία που έγραψε πριν χρόνια ο Κοτέ. Παρότι ο ίδιος διστάζει να παραδεχτεί το συμβιβασμό στις συνεντεύξεις του, είναι ένα φιλμ που διαμορφώθηκε σε απόλυτο βαθμό από την πανδημία. Με λίγη καλή διάθεση -αν και πράγματι, θα χρειαστεί μπόλικη για να την βγάλεις κανείς καθαρή μπροστά σ’ αυτή τη σφόδρα εκκεντρική δημιουργία- η παγκόσμια συνθήκη της ελάχιστης απόστασης ίσως ταιριάζει γάντι σε μια παλιομοδίτικη κωμωδία πάνω στην κοινωνική αγωγή και την απομόνωση σαν αντίδραση στην όποια κανονικότητα. Ο Αντονίν έχει επιλογές, αλλά ο ίδιος διαλέγει να ζει σαν κλοσάρ. Οι γυναίκες που αντιμετωπίζει (η σύζυγος, η κάτι σαν ερωμένη, η αδερφή του, μια εφοριακός και ένα από τα θύματά του) τον αναγκάζουν να μιλήσει για τις αιτίες και το αποτέλεσμα. Οι δυναμικές που αναπτύσσονται έχουν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό και με το συσχετισμό των φύλων. Αυτή η συνιστώσα παρότι πρωτεύουσα, αντιμετωπίζεται από τον Cote σχεδόν σολιψιστικά, κάνοντας την «Κοινωνική Υγιεινή» σε στιγμές να μοιάζει με υποδόρια άσκηση ύφους πάνω στον αντρικό ψυχισμό.
Φυσικά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, αφού για τη σκηνοθεσία του (βραβευμένη στο τμήμα Encounters του τελευταίου Φεστιβάλ του Βερολίνου) ο Κοτέ αναπτύσσει μια περίπλοκη σημειολογία, που περνάει από τα ονόματα των ηρώων που θυμίζουν κλασικούς «συναδέλφους» τους ως τα ενδυματολογικά και τις αφηγήσεις που είναι γεμάτα από αναχρονισμούς, τόσο σε πραγματολογικά δεδομένα όσο και σε ηθικές αξίες. Ο Αντονίν για παράδειγμα φοράει μόνιμα ρούχα του 17ου-18ου αιώνα ενώ μπορεί να συνομιλεί με μια κοπέλα που φοράει στενά τζιν, ενώ η δραματουργία που φέρνει απροκάλυπτα στους Ρώσους κλασικούς και το Θέατρο της Σκληρότητας, αξιοποιεί μέσα από τους διαλόγους σύμβολα και αντικείμενα από διαφορετικές περιόδους.
Στο δια ταύτα, ακόμη και όταν πειραματίζεται ακραιφνώς, ο Κοτέ καταφέρνει να διατηρεί το ενδιαφέρον. Η «Κοινωνική Υγιεινή» αποτελεί την πιο απαιτητική δουλειά του, όχι τόσο για τη φόρμα ούτε για το περιεχόμενο, αλλά για το συνδυασμό τους. Το πως δηλαδή η απλότητα (αν όχι απλοϊκότητα) της κινηματογράφησης και της αφήγησης, μετουσιώνεται μέσα από ένα βομβαρδισμό σημειολογικών πληροφοριών σε μια (εύκολα παρεξηγήσιμη είναι η αλήθεια) σάτιρα για τα ήθη των καιρών μας. Η υποκριτική αποτελεί εδώ το αποκλειστικό εκφραστικό μέσο και η μπριόζα διάθεση που προκύπτει από τις ερμηνείες, είναι το μόνο καταφύγιο που θα βρει κανείς σε 76 ιδιόρρυθμα λεπτά. Οι υπομονετικοί θα ανταμειφθούν με ένα διαχρονικό, αν και χαμηλού βεληνεκούς, σχόλιο για τη λιγότερο προβεβλημένη πλευρά της ανθρώπινης κατάστασης. Μια ιδέα που ξεπερνάει την ανάγκη για απομόνωση. Γίνεται αποστασιοποίηση σχεδόν από τα πάντα, προκειμένου να μπορέσεις να δεις καθαρά. Σε πλάνο τρε γενικό. Πράγμα συνταρακτικά οξύμωρο για έναν σκηνοθέτη που μας έχει συνηθίσει να πλησιάζει την κάμερά του σε μικροσκοπικό σχεδόν επίπεδο.
To 62o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης πραγματοποιείται σε φυσικούς χώρους και online από τις 4 μέχρι και τις 14 Νοεμβρίου.
Κατεβάστε εδώ το ωρολόγιο πρόγραμμα φυσικών προβολών
Κατεβάστε εδώ το πρόγραμμα των online προβολών
Διαβάστε ακόμη
62ο ΦΚΘ: Το «Γεγονός» της Οντρέι Ντιγουάν είναι η ταινία που είχες ανάγκη και δεν το ήξερες
Το αναλυτικό πρόγραμμα του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης