Κάννες 2023: Το συγκινητικό αντίο του Κεν Λόουτς με το «The Old Oak» - νεα , ειδησεις || cinemagazine.gr
16:48
27/5

Κάννες 2023: Το συγκινητικό αντίο του Κεν Λόουτς με το «The Old Oak»

Στα 87 του ο Κεν Λόουτς αποχαιρετά το σινεμά με το ύστατο κάλεσμά για συντροφικότητα κι αλληλεγγύη. Βάζοντας το μήνυμα μπροστά και πάνω απ' τις εικόνες, το «Old Oak» είναι το απλό και κατανοητό δράμα που θα περίμενε κι ο τελευταίος θεατής από τον πλέον συνεπή των στρατευμένων του κινηματογράφου.

Από τον Θοδωρή Καραμανώλη

Η φωτογραφική κάμερα μια κοπέλας από τη Συρία καταγράφει ως φωτορομάν την άφιξη των πολιτικών μεταναστών σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Βόρειας Αγγλίας. Οι λιγοστοί ντόπιοι που βρίσκονται στη στάση του υπεραστικού λεωφορείου δεν φαίνονται πολύ ευχαριστημένοι με την έλευσή τους. Εξαίρεση αποτελεί ο Τι Τζέι Μπαλαντάιν, ιδιοκτήτης της διπλανής παμπ, που πλέον υπάρχει για να σερβίρει τα απογεύματα μια μικρή παρέα «θυμοσόφων». Αρχικά ο Τι Τζέι παρεμβαίνει απλά για να υπερασπιστεί τους μετανάστες. Λίγη ώρα αργότερα η κοπέλα με τη φωτογραφική μηχανή θα χρειαστεί τη βοήθειά του.

Το «Old Oak» είναι κάλεσμα απ' την αδράνεια στη δράση, μία απόδειξη κι υπενθύμιση ότι τα αισθήματα δεν είναι αρκετά. Είναι γραμμένο στη γλώσσα της εργατικής τάξης για να αποφύγει οποιαδήποτε παρεξήγηση. Έχει ως πρωταγωνιστή όχι έναν ηθοποιό, αλλά έναν ομοϊδεάτη του σκηνοθέτη (που είχε μικροσκοπικούς ρόλους και στις προηγούμενες ταινίες του). Επιχειρεί να καλύψει κάθε σκηνή και σημειώνει το πέρασμα του χρόνου με τους πιο απλούς μηχανισμούς που έχει στη διάθεσή του ένας σκηνοθέτης. Ο Λόουτς παρέα με τον μόνιμο σεναριογράφο του Πολ Λάβερτι, βλέπουν μόνο το κέντρο του στόχου. Ενός στόχου καθαρά πολιτικού, που εδώ και 60 χρόνια βλέπει το σινεμά ως μέσο για κάτι ανώτερο.

Το «Old Oak» δεν βρίσκεται στις Κάννες για να διεκδικήσει το Χρυσό Φοίνικα επί ίσοις όροις, κι ο Λόουτς δεν έχει πάρει τυχαία δύο από δαύτους. Γιατί όσο και αν προσπαθούν οι λέξεις και τα εισιτήρια να αποφασίσουν ποιες θα είναι οι καλύτερες ταινίες, οι εφαρμογές της τέχνης (άρα και του κινηματογράφου) έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τους εμπορικούς κι αισθητικούς όρους. Για να μη πω για τους αισθησιακούς, που αν κρίνουμε απ' την new age καλλιγραφία που κυριαρχεί στα παράλληλα τμήματα, σε λίγο θα μας καταπιούν. Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν, ναι, το «Old Oak» είναι μια εντελώς μη-αισθησιακή ματιά σε σύγχρονους ανθρώπους και προβλήματα, που συνδυάζει το μεταναστευτικό με τον κατακερματισμό της εργατικής τάξης. Καταγράφει μια πραγματικότητα, που αν κάτι την αναγάγει σε μυθοπλασία είναι ότι υπάρχει μια προσωρινή ανακούφιση ή μια κάποια λύση. Υπάρχουν δράσεις οι οποίες πραγματώνουν κενά λόγια κι απειλές που έρχονται από κάθε πολιτική κατεύθυνση, και που στ' αλήθεια θα παρέμεναν παραφιλολογίες προς όφελος μια απρόσωπης off shore με έδρα την Κύπρο (κανένα πρόβλημα με τον μαρτυρικό φορολογικό παράδεισο, το παράδειγμα είναι βγαλμένο απ' την ταινία).

Παιγμένα στην πιο φυσική, δηλαδή απομακρυσμένα από κάθε αισθησιακή τους μορφή, τα παραπάνω αποτελούν την πιο μίνιμαλ εκδοχή ταινίας του Λόουτς, που δεν παρασύρεται απ' το γεγονός ότι σκηνοθετεί το διαφαινόμενο κύκνειο άσμα του και επιμένει στην καθαρότητα του μηνύματος. Το «Old Oak» (η «γέρικη βελανιδιά») που καταρέει και ψάχνει μέσα από συντρόφους και συλλογικότητες την ευκαιρία να προσφέρει για μια τελευταία φορά στην κοινότητα με τον τρόπο που θεωρεί ο ιδιοκτήτης του ηθικά ορθό, είναι η τέλεια μεταφορά για τον ίδιο τον σκηνοθέτη. Γράφαμε πρόσφατα για τον Γκοντάρ, για τον Μπελόκιο, για τον Σκορσέζε, τον Ερίθε, ενώ υπάρχουν καμιά 20αριά ακόμα που εξακολουθούν να μας απασχολούν από την πρώτη γραμμή, διανύοντας τη Δύση της καριέρας τους. Αντίθετα με ό,τι ισχύει για τους υπόλοιπους, κάτω απ' τη βελανιδιά του Λόουτς έπεσαν πολλά βελανίδια. Ο λόγος είναι η αμίμητη αποτελεσματικότητά του και κάτι που είχε να κάνει με τα πιστεύω, τόσο των δικών του όσο και αυτών που τον στόλισαν με φοινικόκλαδα και βραβεία. Ενώ στην πλειοψηφία τους τα φεστιβάλ κι οι κριτικοί περιμένουν παρεταγμένοι στην αριστερή όχθη της ιστορίας να δουν τον κόσμο να αλλάζει μέσα από ήχους και εικόνες, ο Λόουτς θεωρούσε πως το σινεμά που βλέπεις στρογγυλοκαθισμένος στην πολυθρόνα σου δεν δύναται να αλλάξει τίποτα. Είδε παρ' όλ' αυτά τη δυνατότητα εκεί που του επέτρεπε η πολιτική αγωγή του και μεγαλώνοντας προσπάθησε να την επικοινωνήσει με τρόπο που θα τον καταλάβαινε και ο τελευταίος απ' τους προλετάριους ήρωές του. Παρεξηγήθηκε από πολλούς, αγαπήθηκε από περισσότερους και στα 87 του αποχωρεί αλώβητος κι ευτυχής που ο τρόπος του κατάφερε να γίνει πάτημα για γενιές και γενικές συνεχιστών κι ακολούθων. Υπάρχει κάτι πηγαία συγκινητικό στο τελευταίο πλάνο του «Old Oak» και την αίσθηση του φινάλε σε ένα δίκαιο και συνάμα δικαιωμένο αγώνα. 

Βρείτε συγκεντρωμένες όλες τις ανταποκρίσεις, κριτικές, νέα και αφιερώματα του φετινού Φεστιβάλ Καννών εδώ: www.cinemagazine.gr/cannes

Το ΣΙΝΕΜΑ / cinemagazine.gr ταξιδεύει στις Κάννες με την AEGEAN και σας προσφέρει καθημερινές ανταποκρίσεις. Το 76o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών πραγματοποιείται 16 - 27 Μαΐου 2023.