Ο καιρός όπου τα μέλη της Ακαδημίας ή των διάφορων αμερικανικών ενώσεων του κινηματογραφικού κλάδου (Σωματείο Ηθοποιών, Ένωση Αμερικανών Σεναριογράφων κ.α.) έβλεπαν τις υποψήφιες ταινίες στο φυσικό τους χώρο, τη σκοτεινή αίθουσα, έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Τα τελευταία 25 χρόνια περίπου, οι έχοντες δικαίωμα ψήφου στις διάφορες Ενώσεις αποφασίζουν για τις ταινίες που θα βραβευτούν μέσα από screeners.

Πόσες από τις υποψήφιες ταινίες για το μεγάλο βραβείο, είδαν τα μέλη στις αίθουσες;

Αρχικά ήταν βιντεοκασέτες, έπειτα ήρθαν τα dvd screeners, τα οποία ωστόσο με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και την απειλή της πειρατείας τείνουν να αποτελέσουν με τη σειρά τους παρελθόν, δίνοντας τη σκυτάλη σε ψηφιακές πλατφόρμες και υπηρεσίες online streaming.

Ήδη φέτος, οι περισσότερες ταινίες (όπως το «Nightcrawler») που φιλοξενούσαν τις υποψήφιες καλύτερες ερμηνείες της χρονιάς διανεμήθηκαν στα μέλη του Σωματείου Ηθοποιών σε ψηφιακή μορφή, είτε μέσω της πλατφόρμας iTunes της Apple, είτε μέσω αρχείων streaming διαθέσιμων στους επίσημους διαδικτυακούς τόπους των κινηματογραφικών στούντιο.

Αντίστοιχα, τα μέλη της Ένωσης Αμερικανών Σεναριογράφων αποφάσισαν για τα φετινά τους βραβεία βλέποντας τις υποψήφιες ταινίες μέσω link. Και είναι θέμα χρόνου πια όλα τα μεγάλα βραβεία των Ενώσεων και των Ακαδημιών, συμπεριλαμβανομένων των Όσκαρ, να περάσουν στην ψηφιακή εποχή. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κινηματογραφική εμπειρία, η οποία απομακρύνεται πια όλο και πιο αποφασιστικά από τις διαστάσεις της μεγάλης οθόνης και την εμπειρία της σκοτεινής αίθουσας.

Όπως σημειώνεται σε σχετικό άρθρο του Τιμ Γκρέι στο περιοδικό Variety (τεύχος Φεβρουαρίου), το πρόβλημα με τη διανομή των dvd screeners είναι τριπλό. Το μεγάλο κόστος παραγωγής (έως 800.000 δολάρια), η χρονοβόρα διανομή (τρεις έως έξι εβδομάδες απαιτεί η αποστολή των δίσκων στα απανταχού μέλη Ενώσεων και Ακαδημιών) και η αποδεδειγμένη ευκολία πειρατικής αντιγραφής και διαρροής τους στα torrent, συναποτελούν ένα ρίσκο που τα κινηματογραφικά στούντιο και οι παραγωγοί δείχνουν όλο και πιο πρόθυμοι να εγκαταλείψουν.

Dvd screeners φετινών υποψήφιων ταινιών

Αντίθετα, τα πλεονεκτήματα της στροφής σε αμιγώς ψηφιακές επιλογές είναι προφανή: απαιτεί μόλις λίγες μέρες και ελάχιστο κόστος προκειμένου να γίνει ψηφιοποίηση και ασφαλές ανέβασμα μίας ταινίας στο iTunes, σε υπηρεσίες streaming ή υπό τη μορφή ενός link προστατευμένου με κωδικό.

Κάτι τέτοιο εξασφαλίζει παράλληλα άμεση και εύκολη διανομή ακόμα και μέσω email, ενώ περιορίζει τον κίνδυνο πειρατείας από τη στιγμή που είναι ασφαλώς πιο δύσκολο - για την ώρα - να αντιγράφει ένα αρχείο από ψηφιακές πλατφόρμες ή μέσα από τα επίσημα σάιτ των στούντιο.

Μια τέτοια αλλαγή ωστόσο δεν έρχεται χωρίς συνέπειες. Η σχεδόν προδιαγεγραμμένη επικράτηση των ψηφιακών μέσων στην προώθηση των διάφορων υποψηφιοτήτων σημαίνει πως π.χ. τα μέλη της Ακαδημίας θα μπορούν πλέον να βλέπουν ταινίες ακόμα και στο smartphone ή το tablet τους.

Και καθώς η κλίμακα της κινηματογραφικής εμπειρίας θα εξακολουθεί να συρρικνώνεται περνώντας από την οθόνη της τηλεόρασης ή του υπολογιστή σε εκείνη του κινητού τηλεφώνου, τόσο θα εντείνεται το ερώτημα κατά πόσο μπορεί κάποιος να κρίνει επαρκώς τομείς όπως η φωτογραφία ή η σκηνοθεσία υπό αυτές τις συνθήκες.

Συγκριτικός πίνακας κινηματογραφικών τίτλων σε σχέση με την ημερομηνία κυκλοφορίας και διαρροής τους

Για να το πούμε πιο απλά, φτάνουμε στο σημείο όπου οι άνθρωποι του σινεμά θα κρίνουν την τέχνη που υπηρετούν με όρους που ελάχιστη σχέση έχουν με την ίδια τη φύση του σινεμά, με ό,τι συμβολικό ή ουσιαστικό αντίκτυπο μπορεί να συνεπάγεται αυτό.

Δεδομένες, λοιπόν, οι ευκολίες, όπως και τα επιχειρήματα υπέρ του streaming. Όμως σε μία εποχή όπου η κινηματογραφική εμπειρία αναπροσαρμόζεται εκ των πραγμάτων όλο και περισσότερο στους όρους της οικιακής ψυχαγωγίας (παράνομο downloading, video-on-demand κλπ) και οι δημοφιλείς τηλεοπτικές παραγωγές πετούν όλο και πιο επιδεικτικά το γάντι στην κινηματογραφική παραγωγή, το θέμα είναι κατά πόσο οι επικεφαλής των στούντιο σκοπεύουν να συνδέσουν συνειδητά - και θεσμικά - την αξιολόγηση της κινηματογραφικής εμπειρίας με τη μικρή οθόνη και την ψηφιακή ευκολία.

Γιατί αν τα στούντιο δεν έχουν πρόβλημα να κρίνονται οι τύχες των παραγωγών τους στα Όσκαρ και στις υπόλοιπες βραβεύσεις μέσα από ένα link στην οθόνη 4, 5 ή 9 ιντσών, μένει να δούμε τον τρόπο με τον οποίο θα ανταποκριθεί η κινηματογραφική αγορά σε μία τέτοια απόφαση.