Emily

«Πώς το έγραψες;»

Στην εισαγωγική σκηνή της ταινίας, η Σαρλότ Μπροντέ ρωτά την ετοιμοθάνατη αδερφή της Έμιλι, πώς κατάφερε να γράψει σε τόσο νεαρή ηλικία τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη». Η απάντηση στην εύλογη απορία, που απασχόλησε τους αναγνώστες του μυθιστορήματος τόσο όταν πρωτοεκδόθηκε, όσο κι αργότερα, είναι το κλειδί του σκηνοθετικού ντεμπούτου της Φράνσις Ο’ Κόνορ, της ηθοποιού που γνωρίσαμε το 1999 στην ανατρεπτική κινηματογραφική ανάγνωση του έργου μιας άλλης επιδραστικής φυσιογνωμίας της βρετανικής λογοτεχνίας, του «Mansfield Park» της Τζέιν Όστιν σε σκηνοθεσία Πατρίσια Ροζέμα, λίγο πριν γίνει «μητέρα» στον mecha κόσμο του «Α.Ι. - Τεχνητή Νοημοσύνη» του Στίβεν Σπίλμπεργκ.

Στην «Emily», η Ο’ Κόνορ ξεκινά αντιστικτικά με έναν επίλογο (ζωής) και ένα τέλος (βιβλίου), για να παραδώσει στη συνέχεια μία «διασκευή» της σύντομης ζωής της Έμιλι Μπροντέ, η οποία πέθανε σε ηλικία 30 ετών από φυματίωση. Η γυναίκα που ενέπνευσε με το μοναδικό βιβλίο της, όπερες, ταινίες, θεατρικά, τραγούδια, ποιήματα και δοκίμια, μπαίνει εδώ σε πρώτο πλάνο και η Ο’ Κόνορ συνδυάζει ελεύθερα γεγονότα από την ζωή και το έργο της, καταργώντας το σύνορο ζωής και Τέχνης, ανασυνθέτοντας το πορτρέτο μιας εξίσου ελεύθερης νεαρής γυναίκας, που μέσα από την φυσιολατρία, αποδρά ιμπρεσιονιστικά από τα στεγανά της βικτοριανής Αγγλίας και μέσα από τις λέξεις, αναζητά το ατίθασο πάθος που θα ζωντανέψει τα έρημα τοπία της ψυχής. Οι πιουρίστες θα αντιδράσουν, αλλά η αντισυμβατική προσέγγιση της Ο’ Κόνορ συνάδει με το πνεύμα της ηρωίδας που σκιαγραφεί και συλλαμβάνει ένα σχόλιο για την ελευθερία της έκφρασης, την γυναικεία δημιουργία, την τροχοπέδη της πατριαρχίας, την λύτρωση και την απελπισία του έρωτα.

Η Έμα Μάκι στο ρόλο της Έμιλι Μπροντέ, καταθέτει με νατουραλιστική ευκολία και σπιρτόζικο, ευθύβολο βλέμμα, την αλήθεια μιας προσωπικότητας που διαφοροποιείται από το κοινό πλαίσιο και καταχωρείται στο περιθώριο ως «περίεργη». Η επιλογή της Μέιβ από το «Sex Education» για τον βασικό ρόλο αποδεικνύεται επιτυχημένο ρίσκο, αφού προσδίδει μία κατάλληλη κι επιθυμητή φρεσκάδα στην αγωνιώδη, επαναστατικότητα της Έμιλι και ταυτόχρονα είναι ικανή να προσελκύσει ένα νεανικότερο κοινό στην ταινία. Στην πιο δυνατή σκηνή, ένα φορτισμένο παιχνίδι-ρόλων όπου η Έμιλι φορά τη μάσκα της πεθαμένης μητέρας της, η Μάκι στοιχειώνει συμπρωταγωνιστές και θεατές, την ώρα που η Ο’ Κόνορ ενορχηστρώνει μία ανατριχιαστικά συγκινησιακή σεάνς φαντασματικής χροιάς. 

Το σενάριο χαρίζει στην ηρωίδα έναν απαγορευμένο έρωτα, στο πρόσωπο του κληρικού Γουίλιαμ Γουέιτμαν (στην πραγματικότητα ο Γουέιτμαν πιθανότατα είχε σχέσεις με την μικρότερη αδερφή Μπροντέ, την Αν) και μία ειδυλλιακή σχέση με τον άτακτο, εθισμένο στο όπιο, αδερφό της, Μπράνγουελ. Η Ο’ Κόνορ εστιάζει στην γοητεία της Έμα Μάκι και του Όλιβερ Τζάκσον-Κόχεν (Γουέιτμαν), αντηχώντας αισθητικά τα «Μαθήματα Πιάνου» της Τζέιν Κάμπιον και υπογραμμίζει την εμπνευστική πηγή του Μπράνγουελ (Φίον Γουάιτχεντ), κάπως ανακόλουθα από τη στιγμή που η comme il faut σκιαγράφηση της Σαρλότ Μπροντέ είναι μονομερής (και ουσιαστικά άδικη). Το σίγουρο είναι πως όσοι/-ες έχετε διαβάσει τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» θα αναγνωρίσετε στους δυο χαρακτήρες Γουέιτμαν/Μπράνγουελ τις ξεχωριστές αναφορές στον αρχετυπικό Χίθκλιφ του πρωτότυπου έργου. Κατ’ επέκταση, η φωτογραφία της Νανού Σεγκάλ καλείται να αποτυπώσει με νοτισμένα φίλτρα τους χερσότοπους, που οριοθετούν/βυθίζουν τον αγγλικό ρομαντισμό, και επιπλέον η απαράμιλλη μελωδική γραφή του Πολωνού Άμπελ Κορζενιόφσκι, σιγοντάρει ως εναλλακτική φωνή (χειραφετημένη και τραγική) την Έμιλι στα βιολινίστικα σόλο των συνθέσεών του (μακάρι να βρεθεί στις οσκαρικές υποψηφιότητες, έχει επίσης άλλη μία ενδιαφέρουσα δουλειά φέτος, το «Till»). 

Κοστουμαρισμένο και εποχικό, χωρίς να είναι ακαδημαϊκό, σύγχρονο και εύγλωττο, χωρίς να είναι αναχρονιστικό, το «Emily» αναδεικνύεται ως ένα υποδόρια αντισυμβατικό έργο-όνειρο ζωής για την σκηνοθέτιδα και σίγουρα ένα πολύ ενδιαφέρον κινηματογραφικό ντεμπούτο. Η μυθιστορηματική ζωή της Κάθριν Έρνσο από τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη», γεμίζει τα αινιγματικά κενά της πραγματικής ζωής της Έμιλι Μπροντέ και αυτή η σύμπλευση ουσιαστικά κρίνει, επεξηγεί και αναδομεί με έμπνευση και καθαρότητα μία από τις κορυφαίες προσωπικότητες της βρετανικής λογοτεχνίας. Στον δρόμο της ιχνηλάτησης της καλλιτεχνικής φύσης, το «Emily» δικαιώνει μία σύντομη ζωή και παιανίζει την διαχρονία της ρηξικέλευθης Τέχνης.