The Matrix Resurrections

Στα 18 χρόνια που μεσολάβησαν μεταξύ του «Revolutions» και της 4ης ταινίας, το «Matrix» πρόλαβε να αναδειχθεί σε αυτοδύναμο κομμάτι της pop κουλτούρας και τη βασικότερη επιρροή της σύγχρονης cyber αισθητικής. Όσοι έζησαν την αυγή της νέας χιλιετίας αποκλείεται να έχουν ξεχάσει τη μεταμορφωτική δύναμή του που άλλαξε ολοκληρωτικά το σινεμά δράσης, εμπλουτίζοντας το κινηματογραφικό λεξικό με έννοιες όπως το «bullet time», περιορίζοντας το καινοτόμο CGI στα (εντυπωσιακά) απαραίτητα και φέρνοντας τις παραστατικές τέχνες της Άπω Ανατολής στο ορατό φάσμα των δημιουργών του Χόλιγουντ. Μπορούν να διαπιστώσουν επίσης την προφητική δυναμική μιας παραβολής για την ψηφιακή εποχή, που μπορεί να μη μας έκανε σκλάβους των μηχανών, κατέστησε ωστόσο δυνατή την εξάρτησή μας από αλγόριθμους και ψηφιακά περιβάλλοντα.

Η πρόσφατη επανεκτίμηση της αυθεντικής τριλογίας μέσα από το πρίσμα μιας trans αλληγορίας και η ταυτόχρονη επανέκδοσή της για το κοινό του Atmos και των 4K, ήταν οι αποφασιστικότεροι παράγοντες για την οριστική επιστροφή του Νίο. Είναι ίσως και ζήτημα συνέπειας για μια μεσσιανική διήγηση που πέρα από το Θεάνθρωπο χρησιμοποιεί και την έννοια της Τριάδος («Trinity») στη χαρακτηριολογία της. Δεν θα μπορούσε να αφήσει τον Εκλεκτό της ξεχασμένο στα συντρίμμια μιας δυστοπικής Αβύσσου, ειδικά τη σήμερον που ο «breathtaking» Κιάνου Ριβς, παρά το ναυάγιο του «Cyberpunk 2077» έχει αναδειχθεί οριστικά και αμετάκλητα στο poster boy της κυβερνο-πανκ σκηνής. Με τα Χριστούγεννα να κοντοζυγώνουν, η Warner Bros. και η Λάνα Γουατσόφσκι επιλέγουν να κάνουν Ανάσταση και βουτούν για μία ακόμη φορά στην Κουνελότρυπα φορτωμένοι με ένα σωρό διλήμματα και γρίφους για τα οποία υπάρχουν πλέον προφανείς απαντήσεις.

Πρόκειται για ένα φιλμ εμφανώς διχασμένο μεταξύ διακειμενικού τσιτάτου και ταινίας δράσης

Δουλεύοντας πάλι με τα ίδια high concept, επαναφέροντας τους ίδιους χαρακτήρες κι αναφορές (όπως η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων») η Γουατσόφσκι εν τέλει παραδίδει ένα remake ή rework ή όπως θέλετε πείτε το που καθρεφτίζει σε κάθε του καμπή το πρώτο «Matrix» («through the looking glass» που θα έλεγε και μια ψυχή). Ο Τόμας Άντερσον, που σημειωτέον έχει αναστηθεί ήδη μία φορά χάρη στο άγγιγμα της αγάπης, οδηγείται ξανά στο σημείο μηδέν. Είναι και πάλι προγραμματιστής χωρίς να έχει γνώση του πραγματικού κόσμου (ναι εκείνου του άλιαστου με τα pods, που τρώγανε σκουλήκια για πρωτεΐνες και κάνανε techno πάρτι όσο σιδερένια καλαμάρια έσφιγγαν με τα πλοκάμια τους τον κλοιό γύρω από τη μουσαντένια πρωτεύουσα της ανθρωπότητας, αλλά ήταν αλήθεια). Τα προηγούμενα «Matrix» έχουν υπάρξει σαν βιντεοπαιχνίδια δικής του έμπνευσης και σχεδιασμού, υπό το γενικό τίτλο «Binary». Η τεράστια επιτυχία τους ωθεί την εταιρεία παραγωγής τους να ανακοινώσει μια τέταρτη συνέχεια κι αυτός ο τοσοδούλης και καθόλου διακριτικός meta ελιγμός ανοίγει ένα μεγάλο εισαγωγικό κεφάλαιο (της τάξης των 30+ λεπτών) όπου οι αλλεπάλληλες (αυτο-)αναφορές σε όσα έχουμε περιγράψει μέχρι τώρα, συνθέτουν μια μακρά δικαιολογία για το αχρείαστο sequel που ακολουθεί.

Το «Resurrections» εκκινεί ως ένα φουριόζο μετα-κείμενο που έχει απόλυτη επίγνωση του τι ακριβώς έχει συμβεί μέχρι εκείνη τη στιγμή, τόσο στο κινηματογραφικό σύμπαν που πραγματεύεται όσο και πέρα από τον τέταρτο τοίχο, στην πραγματικότητα του εκάστοτε θεατή. Σε αρκετά σημεία, ιδίως στο εισαγωγικό αυτό μισάωρο, το κείμενο θα εξοκείλει στα ρηχά νερά ενός διαδικτυακού καφενείου σχολιάζοντας ή διατυπώνοντας ιδέες από τον πνευματικό χώρο που εκλαμβάνουμε ως δημόσια σφαίρα. Το κάνει με χιούμορ, με αποφασιστικότητα και με μια συντριπτική αλλαγή στο ύφος που θα περίμενε κανείς βασιζόμενος στη new age σοβαροφάνεια των προηγούμενων ταινιών. Είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι του reboot και περιέχει μια πολύ πειστική εξήγηση για το τι τέλος πάντων είναι το «Matrix». Η αλληγορία έχει αντικατασταθεί με ευθείες γραμμές σε λέξεις και έννοιες που συνήθως δεν βγάζουν κανένα νόημα για τους χαρακτήρες στην οθόνη, επιτρέπουν όμως στο θεατή να δει διάφανο το μήνυμα αγάπης μέσα σε ένα διαλεκτικό χωνευτήρι με αποδεδειγμένη έμφαση στην αμπελοφιλοσοφία.

Κρατάμε μόνο το επαναλαμβανόμενο σχόλιο για τις επιθυμίες που επιστρέφουν σαν ψευτοδιλήμματα και το σχεδόν συγκινητικό πρωταγωνιστικό ζεύγος

Πρόκειται για ένα φιλμ εμφανώς διχασμένο μεταξύ διακειμενικού τσιτάτου και ταινίας δράσης. Μόλις ολοκληρωθούν οι συστάσεις με το «Matrix» της νέας εποχής, αρχίζει η ξεπατικωτούρα. Η βασική πλοκή ξεκινά όταν μια από τις μαχήτριες των ανθρώπων βλέπει σε έναν ψηφιακό βρόχο το νεαρό Μορφέα με στολή πράκτορα. Αυτό που δε γνωρίζει είναι πως το βρόχο έχει προγραμματίσει ο ίδιος ο Τόμας Άντερσον/Νίο, που οι περισσότεροι θεωρούν (με το δίκιο τους) νεκρό, καθώς θυσιάστηκε μαζί με την Τρίνιτυ για να επιτευχθεί η ανακωχή στη μάχη μεταξύ μηχανών και ανθρώπων. Ακολουθούν ο εντοπισμός του, η διάσωσή του κι η επανεκπαίδευσή του ενορχηστρωμένες ακριβώς στα βήματα που τον έκαναν κάτι σαν θεό μεταξύ ανθρώπων. Το μόνο που αλλάζει είναι ο ανταγωνιστής και το πρόσωπο που πρέπει τελικά να «ξυπνήσει» και να συνειδητοποιήσει το μέγεθος των δυνατοτήτων του. Μαζί με τους παλιούς χαρακτήρες, επανέρχονται εν είδει φλας μπακ πολλές σκηνές από τα προηγούμενα επεισόδια, κάνοντας τη σύγκριση με τις παλιότερες ταινίες αναπόφευκτη. Το «Resurrections» στερείται τόσο του στοιχείου της έκπληξης όσο και της ρηξικέλευθης ματιάς της πρωτότυπης τριλογίας και δη της πρώτης (και καλύτερης) ταινίας, το παράδειγμα της οποίας καταφανέστατα ακολουθεί. Λείπει η φρεσκάδα, το νεύρο και, πάνω απ' όλα, ένα σενάριο που μπορεί να σε πείσει πως όσα συμβαίνουν στο τραγικό δεύτερο μισό έχουν κάποιο νόημα. Εκεί που το «Matrix» έμοιαζε με ένα ταξίδι προς την αυτογνωσία με ενδιάμεσους σταθμούς κινηματογραφικά set pieces ανθολογίας, το «Resurrections» συμπυκνώνει ό,τι ουσιαστικό action έχει να προσφέρει σε μια εκτεταμένη σκηνή δράσης, κατά την οποία δε νιώθεις να διακυβεύεται το παραμικρό. Ο Agent Smith του Χιούγκο Γουίβινγκ και οι απρόσωποι όμοιοί του έμοιαζαν απείρως πιο απειλητικοί απ' τους νέους παντοδύναμους εχθρούς του Νίο και τα σύγχρονα υποκατάστατά τους. Η όποια αισθητική υπογραφή επίσης έχει αλλοιωθεί και η εμμονή σε artificial περιβάλλοντα πληγώνει το τελικό αποτέλεσμα.

Γενικότερα πρόκειται για μια ταινία που είναι πιο άνετη στο να πει παρά να δείξει πράγματα, γι' αυτό και δεν σταματάει να τα λέει. Για τις τέχνες, για το streaming, για το φύλο, για τον καπιταλισμό, για τον έλεγχο, για τα ουράνια τόξα, για τον Ριβς που δε γερνάει, για ένα σωρό άλλα... Κρατάμε μόνο το επαναλαμβανόμενο σχόλιο για τις επιθυμίες που επιστρέφουν σαν ψευτοδιλήμματα και το σχεδόν συγκινητικό πρωταγωνιστικό ζεύγος, που παίζουν το λίγο που μπορούν ο ένας για τον άλλον, κρατώντας τη φλόγα ζωντανή σε ένα φιλμ που στην προσπάθειά του να αποφύγει τα δίπολα, καταλήγει μία gerenic περιπέτεια της σειράς.

Α και το trailer με το πειραγμένο «White Rabbit».