Το Μικρό Νησί

Το «Μικρό Νησί» κέρδισε το 2014, δέκα βραβεία Γκόγια (τα ισπανικά Όσκαρ), μεταξύ των οποίων κι αυτά της καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου και πρώτου ανδρικού ρόλου (για την εξαιρετική ερμηνεία του Χαβιέ Γκουτιέρεζ), άρα θα μπορούσε να θεωρηθεί το κινηματογραφικό καμάρι της Ισπανίας για το περσινό έτος. Δικαίως. Πρόκειται για ένα καταπληκτικό αστυνομικό θρίλερ, απ’ αυτά που θεωρούσαμε αποκλειστική αρμοδιότητα των αμερικάνων, αλλά να που οι Ισπανοί έρχονται να μας διαψεύσουν με τον πιο ευχάριστο τρόπο.

Η αστυνομική ίντριγκα που πυροδοτεί την εξέλιξη των γεγονότων, χρησιμεύει εδώ (όπως και σε αριστουργηματικά δείγματα του είδους σαν το πολανσκικό «Chinatown») ως αφορμή για να θιχτούν ζητήματα αμιγώς πολιτικά κι αυτός είναι κι ο λόγος που δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει το «Μικρό Νησί» για ξενομανή μιμητισμό χωρίς περιεχόμενο. Ο σκηνοθέτης Αλμπέρτο Ροντρίγκεζ, εμπνέεται σίγουρα απ’ την χρυσή εποχή του νουάρ, τον πρώιμο Φίντσερ (σε ό,τι αφορά τη δημιουργία ανατριχιαστικής ατμόσφαιρας μοραλιστικού αγνωστικισμού), τον Μαν (σε σχέση με την εξέταση σκληροπυρηνικών ανδρικών ψυχισμών κάτω από ακραίες συνθήκες), τον Βιλνέβ (με το συναρπαστικό «Prisoners» του τελευταίου, να αποτελεί μια ξεκάθαρη επιρροή) αλλά παρά τα στυλιστικά δάνεια, στο νου του έχει ένα σινεμά πατριδογνωσίας, κριτικό, προσηλωμένο στην ανάδειξη των εθνικών τραυμάτων.

Τοποθετημένο χρονικά στο –σχετικά- πρόσφατο παρελθόν της Ισπανίας, μόλις πέντε χρόνια μετά την λήξη της δικτατορίας του Φράνκο, το φιλμ παρουσιάζει μια καθημαγμένη χώρα γεμάτη αποπροσανατολισμένους κατοίκους, μεταξύ φασισμού (ο ένας εκ των δυο αστυνομικών, υπήρξε πολιτοφύλακας της ισπανικής γκεστάπο) και προβληματικού εκδημοκρατισμού που στερείται βάσεων και μια νεολαία, ευάλωτη απέναντι στο Κακό, παθιασμένη να ξεφύγει απ’ το τέλμα με κάθε κόστος. Οι ντετέκτιβ (μέχρι και το τηλεοπτικό «True Detective» μπορεί να θυμίσει σε κάποιους αυτό το εκρηκτικό δίδυμο αποσυνάγωγων) που καλούνται να ερευνήσουν μια υπόθεση εξαφάνισης, με απρόβλεπτες συνέπειες, συναποτελούν έναν διχασμένο συνειδησιακό καθρέφτη, πάνω στον οποίο αντανακλώνται ηθικές καταρρεύσεις κι απομυθοποιήσεις κάθε μορφής.

Χωρίς να γίνεται ποτέ διδακτικό, διατηρώντας την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στις κοινωνικοπολιτικές αναφορές και το σασπένς, ξετυλίγεται γοργά με μια αφηγηματική μεστότητα κι έναν καθηλωτικό ρυθμό που δεν αφήνει περιθώριο για ρεμβασμούς. Ελάχιστα να χαλαρώσει η προσοχή του θεατή, κινδυνεύει να χάσει το νήμα που συνδέει μια πληθώρα χαρακτήρων και γεγονότων, επισωρευμένων, όσο οδεύουμε προς το φινάλε, σε σημείο εξαντλητικό.

Ίσως αυτό να είναι και το μοναδικό ψεγάδι που μπορούμε να βρούμε σε μια ταινία, τόσο προσεγμένη αισθητικά (θεσπέσια τα πλάνα από ψηλά, που εξαφανίζουν την ανθρωπογεωγραφία μέσα στο περιβάλλον που την καταβροχθίζει), πολύπλοκη στην χαρακτηρολογία της (κανένας απ’ τους ήρωες δεν ξεπέφτει ποτέ στο επίπεδο της καρικατούρας, όλοι συμβάλουν καθοριστικά στην ύφανση του πυκνού σημειολογικού πλέγματος που επενδύει την «θριλερική» πλοκή), ήπια λυρική (χάρη στην χοϊκή ομορφιά της υπέροχης φωτογραφίας του Άλεξ Καταλάν και τη μουσική του Χούλια Ντε Λα Ρόσα που θυμίζει τις καλύτερες στιγμές του Γκουστάβο Σανταολάλα) και θλιμμένη.

Το «Μικρό Νησί» με την ρετρό καλλιέπειά, τον βλοσυρό του τόνο και τις διαρκείς καταβυθίσεις του στα σκοτάδια της ανθρώπινης ψυχής, διαπρέπει τόσο ως δείγμα μιας υγιούς κινηματογραφίας που τολμά να προσεγγίσει (και να αφομοιώσει στην εντέλεια) το σινεμά των ειδών όσο και ως θαρραλέα καταγραφή σκιώδους ιστορικής περιόδου, προς γνώση και συμμόρφωση των ενδιαφερόμενων συγκαιρινών. Μια απ’ τις καλύτερες ταινίες της καλοκαιρινής σεζόν.