14:43
4/5

Ερίκ Γκραβέλ & Λορ Καλαμί: «Η πολιτική Μακρόν δημιουργεί τα προβλήματα που βλέπουμε στην ταινία»

Η πανελλήνια πρεμιέρα του «Full Time» στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου συνοδεύτηκε από το Βραβείο Κοινού της διοργάνωσης. Δείγμα του γκελ που έκανε στο κοινό η ταινία του Ερίκ Γκραβέλ, η οποία ερχόταν ήδη με δύο σημαντικά βραβεία από το Φεστιβάλ Βενετίας (τμήμα Orizzonti) στις αποσκευές της, ένα Καλύτερης Σκηνοθεσίας και ένα Καλύτερης Ηθοποιού για την πρωταγωνίστρια Λορ Καλαμί. Η παρουσία και των δύο στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του Γαλλόφωνου Φεστιβάλ έδωσε ευκαιρία συζήτησης μαζί τους για μια ταινία κοινωνικού ρεαλισμού που σε κρατάει διαρκώς στην τσίτα, την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ηρωίδα που από κοινού δημιούργησαν και - όσο μας επέτρεψε ο χρόνος - το πλαίσιο γύρω από το οποίο το «Full Time» γεννήθηκε. Το γεγονός ότι η κουβέντα έλαβε χώρα υπό το «βλέμμα» του Εμανουέλ Μακρόν [σ.σ. ένα πορτρέτο του κρεμόταν πάνω από το τραπέζι στην αίθουσα του Γαλλικού Ινστιτούτου όπου κάναμε τη συνέντευξη] προσέθεσε μια ενδιαφέρουσα ειρωνεία στην όλη συνθήκη. Άλλωστε οι πολιτικές του Γάλλου Προέδρου παίζουν τον δικό τους αθέατο μα καταλυτικό ρόλο στην πλοκή.

Σε αυτή, η Ζουλί (Καλαμί) είναι μια χωρισμένη, σκληρά εργαζόμενη μητέρα που βρίσκεται αντιμέτωπη με την αναγκαιότητα μιας καλύτερης δουλειάς αλλά και τις απαιτήσεις της μητρότητας. Για λόγους κόστους διαβίωσης μένει μακριά από το κέντρο του Παρισιού όπου δουλεύει προσωρινά ως αρχικαμαριέρα σε πολυτελές ξενοδοχείο, με τις εξοντωτικές καθημερινές μετακινήσεις να γίνονται όλο και δυσκολότερες καθώς μια γενική απεργία παραλύει τη γαλλική πρωτεύουσα. Μία μοναδική ευκαιρία να επιστρέψει στον τομέα όπου συνήθιζε να εργάζεται τις δίνει ελπίδες, οι ισορροπίες ωστόσο παραμένουν λεπτές και οι ανάγκες ανάμεσα στο σπίτι και τη δουλειά αποτελούν μια εξουθενωτική full time συνθήκη, σε μια πόλη μάλιστα όπου έχει κατεβάσει ρολά και βρίσκεται σε αναβρασμό. Έναν εκτός κάδρου αναβρασμό, τον οποίο αν και δεν τον βλέπουμε στο πανί, πρωταγωνιστεί με τον δικό του τρόπο.

Λορ Καλαμί: το καλό είναι ότι υπήρχε εμπιστοσύνη εδώ, κλήθηκα να εμπιστευτώ το βλέμμα του Ερίκ και αυτό λειτούργησε πάρα πολύ καλά

Βλέπουμε την ηρωίδα να είναι διαρκώς αποκομμένη από τους υπόλοιπους χαρακτήρες στο κάδρο της ταινίας. Πώς οραματιστήκατε την παρουσία της;

Ερίκ Γκραβέλ: Ήταν προφανώς απόλυτα συνειδητή επιλογή μου να την τοποθετήσω έτσι μέσα στο κάδρο. Επίσης, εξαρχής μέσα στην αφήγηση δεν ήθελα να υπάρχουν πλάνα που να φαίνεται ότι άλλοι την κοιτάζουν. Ήθελα να δουλέψω πολύ με αυτή την εσωτερικότητα, είναι ένας εσωστρεφής χαρακτήρας, μια κλειστή γυναίκα που αντιμετωπίζει πάρα πολλές δυσκολίες και από τη στιγμή που ήθελα να έχω έναν τέτοιο χαρακτήρα, κάτι τέτοιο καθοδηγεί στη συνέχεια και τη σκηνοθεσία και το μοντάζ και το ρυθμό. Όλα αυτά για να υπηρετηθεί ακριβώς έτσι η ιστορία της.

Όμως δε θα έλεγα ότι ήθελα να την απομονώσω. Ουσιαστικά, η ίδια καλείται να αντιμετωπίσει πάρα πολλά πράγματα και ως άνθρωπος που δέχεται πολλή πιέση, προσπαθεί να δημιουργήσει κενό γύρω της για να μπορέσει να ασχοληθεί με αυτά που της είναι σημαντικά. Έξάλλου νομίζω ότι όλοι κάποιες στιγμές καλούμαστε να κάνουμε επιλογές, να αδειάσουμε το χώρο γύρω μας για να δούμε κάτι πιο καθαρά αν είναι δυνατόν.

Λορ Καλαμί: Για μένα το πιο ενδιαφέρον και πρόκληση μαζί ήταν να χρησιμοποιήσω ένα εντελώς διαφορετικό κινηματογραφικό λεξιλόγιο σε σχέση με προηγούμενες ταινίες μου (βλ. «Call My Agent»). Υπήρχε ανάγκη όντως για μία εγγύτητα και ήταν η πρώτη φορά που καλούμουν να αποδώσω ένα πρόσωπο εξαιρετικά εσωστρεφές, να είμαι πιο συγκρατημένη στις εκφράσεις. Εξάλλου έχω και μια θεατρική καταβολή - και συνήθως στο θέατρο είμαστε όλοι πολύ πιο γενναιόδωροι εκφραστικά, αλλά και εκεί όταν χρειάζεται να είμαστε πιο δωρικοί, διαλέγουμε εμείς αυτές τις στιγμές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως τις διαλέγει η κάμερα αυτές τις στιγμές, όχι εγώ. Ή αν θέλεις τις στήνουν μετά στο μοντάζ ο σκηνοθέτης με τον μοντέρ. Οπότε έπρεπε να δουλέψω με μια διαφορετική κινηματογραφική γλώσσα.

Το καλό είναι ότι υπήρχε εμπιστοσύνη εδώ, κλήθηκα να εμπιστευτώ το βλέμμα του Ερίκ και αυτό λειτούργησε πάρα πολύ καλά. Τώρα κάτι ενδιαφέρον για τα κοντινά πλάνα: ως ηθοποιός πρέπει να μην έχεις αιδώ, για να μπορέσει αυτό να δουλέψει. Έτσι, έχοντας συνηθίσει να είμαι πιο γενναιόδωρη στην έκφραση, τώρα αναρωτιόμουν «μήπως αυτό που κάνω δεν επαρκεί; μήπως είμαι υπερβολικά συγκρατημένη;». Βλέποντας όμως το αποτέλεσμα νομίζω ότι δεν υπήρξε κάποια τέτοια αστοχία. Κλήθηκα να είμαι κάπως γενναιόδωρη, αλλά βουβά.

Σε αντίθεση με ό,τι θα βλέπαμε ίσως σε άλλες ταινίες κοινωνικού ρεαλισμού ή και σε ένα μελόδραμα ενδεχομένως, εδώ συναντάμε μια ηρωίδα όχι ακριβώς αγία. Παρά τις δυσκολίες της, δεν παρουσιάζεται σαν το απόλυτο θύμα. Συμπάσχεις μεν μαζί της, δίχως απαραίτητα να απαιτεί από εσένα να την αγαπάς. Πώς ακρίβως την χτίσατε σαν χαρακτήρα;

Ερ.Γκ.: Μιλήσαμε πάρα πολύ με τη Λορ για το ποια είναι αυτή η γυναίκα, ποια η ιστορία της, τι τύπος είναι; Και όσο μιλούσαμε για αυτή, άρχιζε να υπάρχει, γεννήθηκε σιγά σιγά μπροστά μας. Και ο καθένας μας πρότεινε ιστορίες για τη ζωή της. Προφανώς και εγώ είχα αρχικά μια ιδέα για το πώς θα πρέπει να είναι η Ζουλί, αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι δουλέψαμε μαζί με τη Λορ και προτείναμε και οι δύο αντίστοιχα άλλα πράγματα. Και ήταν πολύ ενδιαφέρον για μένα επειδή, όταν άκουγα τις δικές της ιδέες, ένιωθα σαν να είμαι ο πρώτος θεατής. Και αυτή είναι μια πολύ μεγάλη πολυτέλεια που μπορεί να έχει κάποιος σκηνοθέτης όταν συνεργάζεται με έναν ηθοποιό που του δίνει υλικό και του γεννάει ιδέες.

Οπότε από εκεί και πέρα μπορούσαμε να κάνουμε και επιλογή ποιες ιδέες υπηρετούν την ιστορία, να κάνουμε μικρές διορθώσεις και να προχωρήσουν τα πράγματα. Επίσης στην ταινία ο χαρακτήρας είναι σαν μια σκακίστρια. Προσπαθεί να δει τρεις κινήσεις μπροστά, κάτι που ελλοχεύει τον κίνδυνο να μη δει αυτό που είναι ακριβώς μπροστά της. Αλλά εδώ είναι που ο χαρακτήρας της Ζουλί έχει κάτι κοινό με τους action heroes, γιατί στα αλήθεια, σε μια τέτοια ταινία ξέρουμε τι σκέφτεται γιατί ξέρουμε το πρόβλημα που προσπαθεί να λύσει. Έτσι ήταν και ο δικός της χαρακτήρας.

Λ.Κ.: Όπως είπε και ο Ερίκ προφανώς χτίσαμε σε μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα μαζί, όμως η αλήθεια είναι ότι ξεκινήσαμε από ένα πάρα πολύ καλό σενάριο. Και σε ένα καλό σενάριο έχει ήδη οριστεί κάπως ο χαρακτήρας, υπάρχουν οι αδρές γραμμές μέσα στις οποίες καλούμαστε να δουλέψουμε. Αυτό που με ενδιέφερε πολύ στον συγκεκριμένο χαρακτήρα ήταν ότι δε γνωρίζουμε πολλά για τη Ζουλί, πέρα από ότι ξέρουμε ότι συνέβη κάτι στην προηγούμενη δουλειά της και ότι είναι χωρισμένη.

Οπότε για εμένα ήταν ακόμα πιο ενδιαφέρον γιατί μ’ αρέσει να παίζω με μυστικά, να υπάρχει δηλαδή μια αδιαφάνεια στον χαρακτήρα. Να μην έχουν αποκαλυφθεί όλα. Και φυσικά πολύ μεγάλο κομμάτι της δουλειάς γινόταν στο γύρισμα, όπου δοκιμάζαμε πράγματα, τα απορρίπταμε, εμπλουτίζαμε τον χαρακτήρα και τις αντιδράσεις της κλπ. Ακόμα και αν από πριν έχεις μια γενική ιδέα για το πώς θα εξελιχθεί, δεν μπορείς να ξέρεις εξαρχής πώς θα δουλέψεις με τον παρτενέρ σου. Στο γύρισμα είναι που χτίζονται στοιχεία της προσωπικότητας της ηρωίδας, όταν έχεις τον άλλο απέναντί σου.

Σκηνοθέτης και πρωταγωνίστρια επισκέφθηκαν τη χώρα μας με αφορμή το Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου της Ελλάδας

Ερίκ Γκραβέλ: Για εμένα ο υπαινιγμός είναι ενίοτε ισχυρότερος από το να δείξεις κάτι. Προτιμώ [οι απεργοί στην ταινία] να μείνουν στο φόντο ως μια βοή που υπάρχει και καθορίζει πράγματα

Σχετικά με την απουσία των απεργών στην ταινία, θα μπορούσε ίσως να πει κανείς ότι αποτελούν ως και μια αθέατη πηγή πόνου για την Ζουλί. Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς την παρουσία-απουσία τους;

Ερ.Γκ.: Για εμένα ο υπαινιγμός είναι ενίοτε ισχυρότερος από το να δείξεις κάτι. Είμαστε μεν μια παραγωγή περιορισμένου μπάτζετ, αλλά και υπερπαραγωγή να είχα κληθεί να κάνω, και πάλι θα επέλεγα να μην τους δείξω. Προτιμώ να μείνουν στο φόντο ως μια βοή που υπάρχει και καθορίζει πράγματα. Κατά κάποιο τρόπο, η φαντασία του θεατή νομίζω λειτουργεί πολύ πιο ισχυρά από ό,τι να έδειχνα κάποιους να απεργούν. Θα ήθελα εδώ να πω ότι οι φωνές που ακούγονται στο ράδιο είναι από αληθινές απεργίες, από πολλές διαφορετικές. Θέλησα να κάνω μία σύνθεση ώστε να τους ακούς και να αντιλαμβάνεσαι ότι συσσωρεύεται μία οργή που κάποια στιγμή θα σκάσει. Μια συλλογική οργή.

Πώς αισθάνεστε που ενώ συζητάμε για τη συγκεκριμένη ταινία, το κάνουμε υπό το βλέμμα του Εμανουέλ Μακρόν;

Λ.Κ.: [ Γελάει δυνατά ] Είναι αφόρητο! Στα αλήθεια μου αρέσει που τα λέμε μπροστά του, γιατί θα του έκανε πάρα πολύ καλό να δει την ταινία. Ακριβώς οι πολιτικές που επιλέγει να εφαρμόζει δημιουργούν τις καταστάσεις που βλέπουμε στην ταινία και αν επανεκλεγεί - το οποίο απεύχομαι αν και αυτό εξαρτάται και από ποιον θα έχει απέναντί του γιατί με τη Λεπέν θα είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα - έχει σκοπό να επανεξετάσει τα συνταξιοδοτικά όρια και άλλα πολλά ακόμα.

Ερ.Γκ.: Η διοίκηση σε λογική επιχειρήσεων την οποία ευαγγελίζεται η πολιτική του Μακρόν είναι αυτή που δημιουργεί όλα αυτά τα προβλήματα που βλέπουμε και στην ταινία. Οπότε νομίζω και εγώ πως πραγματικά θα του έκανε πολύ καλό να τη δει, γιατί η πολιτική που ακολουθεί είναι αυτή που δημιουργεί ακριβώς αυτά τα προβλήματα.

INFO
Το «Full Time» κυκλοφορεί 5 Μαΐου στους κινηματογράφους από το Cinobo.