Essential Cinema #160: «Με Κομμένη την Ανάσα» (1960) του Ζαν Λικ Γκοντάρ

Το «Με Κομμένη την Ανάσα» βρέθηκε άξαφνα να αναγγέλλει τη γέννηση ενός θρασύτατου και προοδευτικού νέου κινηματογράφου, εκεί που το παλιό σινεμά ολοκλήρωνε πια την πορεία του. Την ίδια ώρα ένας Γάλλος σινεφίλ περιπλανιόταν σε αγαπημένες εικόνες που ως θεατής και κριτικός είχε προηγουμένως γνωρίσει και έκλεινε το μάτι στο αμερικανικό σινεμά με το οποίο μεγάλωσε. Ήταν τελικά το ανήσυχο φλερτ ενός νεοσύστατου κινηματογραφιστή με το παρελθόν που γέννησε το πιο ριζοσπαστικό μανιφέστο του μεταπολεμικού κινηματογράφου.

Επιχειρώντας να οδηγηθεί μία ιστορία έρωτα και παρανομίας, ο Γκοντάρ συναντά τον Μπελμοντό και την Σίμπεργκ να βολτάρουν στους πολυσύχναστους δρόμους του Παρισιού, να μιλούν, να ερωτοτροπούν και να παίζουν ανέμελοι με τον κίνδυνο. Μαζί μ’ αυτούς, συναντά τη φιλολογία των αμερικανικών b-movies που τόσο αγάπησε, τον περιθωριακό κόσμο, τη σκοτεινή ατμόσφαιρα των παλιών αστυνομικών ταινιών που τόσο ζήλεψε και την ευκαιρία να πειραματιστεί ελεύθερα με το αντικείμενο που χρόνια παρατηρούσε: την κάμερα.

Tο φιλμ είναι στην κυριολεξία ένας κινηματογράφος χωρίς ανάσα, τολμηρός, εφευρετικός και ανανεωτικός.

Ο Μπελμοντό μορφάζει μιμούμενος τον Μπόγκαρτ, η Σίμπεργκ χαμογελά πίσω από τα μαύρα της γυαλιά και ο σκηνοθέτης επιστρέφει σ’ έναν μαυρόασπρο και νουάρ κόσμο. Αυτή τη φορά, όμως, πολλά μοιάζουν να έχουν αλλάξει στην παραδοσιακή έννοια του σινεμά: τα πλάνα χοροπηδούν αυθαίρετα, το γύρισμα γίνεται σε φυσικούς χώρους, η αφήγηση ταλαντεύεται ανάμεσα στο τυχαίο και το προσχεδιασμένο, η κινηματογραφική γλώσσα μεταφράζεται πλέον σε ένα ολοκαίνουργιο αλφάβητο εικόνων. Κι ο Γκοντάρ χαμογελά ικανοποιημένος…

Απελευθερωμένο για πρώτη - ουσιαστικά - φορά από κάθε περιορισμό και κανόνα, το φιλμ πάλλεται από ζωντάνια και αυθεντικότητα. Η ταινία ηχεί στους χτύπους της καρδιάς μιας πόλης, δύο ερωτευμένων ανθρώπων, η κάμερα τρέχει ξέφρενη μαζί τους, τη συνεπαίρνει το στιγμιαίο κι αυθόρμητο των ηρώων. Αυθαδιάζοντας προκλητικά, ο Γκοντάρ μεταμφιέζει την τέχνη του σε επαναστατική κίνηση μπροστά σε καθετί απόλυτο και καθιερωμένο στο σινεμά μέχρι εκείνη τη στιγμή, ενώ μέσω της αναρχικής συμπεριφοράς του ήρωά του, κηρύττει τον μηδενισμό, τη ρήξη και την αντιπαράθεση με οτιδήποτε συνηθισμένο και συμβατικό. Με μία σπάνια όσο και ζωογόνα αίσθηση ελευθερίας, το φιλμ είναι στην κυριολεξία ένας κινηματογράφος χωρίς ανάσα, τολμηρός, εφευρετικός και ανανεωτικός. Μπροστά από την εποχή του, αναγγέλλει με το αντισυμβατικό πνεύμα του την επερχόμενη και ταραχώδη δεκαετία του ‘60, δεκαετία των νεανικών επαναστάσεων και των ραγδαίων αλλαγών.

À BOUT DE SOUFFLE
Γαλλια, 1960
Σκηνοθεσία: Ζαν Λικ Γκοντάρ Σενάριο: Φρανσουά Τριφό Φωτογραφία: Ραούλ Κουτάρ Μουσική: Μαρτιάλ Σολάλ Πρωταγωνιστούν: Ζαν Πολ Μπελμοντό, Τζιν Σίμπεργκ, Ντανιέλ Μπουλανζέρ Διάρκεια: 90’