12:33
2/7

Ο Τζον Μπούρμαν μιλά αποκλειστικά για το πώς γύρισε τον θρυλικό «Επαναστάτη του Αλκατράζ»

Με τη δεύτερη μόλις μεγάλου μήκους ταινία σας ξεκινήσατε να δουλεύετε στο Χόλιγουντ και μάλιστα με τους δικούς σας όρους. Πώς, όμως, μια τόσο ασυνήθιστη και πρωτότυπη για την εποχή της δημιουργία, όπως ήταν το «Point Blank», έγινε εφικτή χωρίς να υποστεί επεμβάσεις από το συντηρητικό στούντιο που την χρηματοδότησε τότε;

Μεγάλο μέρος της συγκυρίας αυτής είχε να κάνει με τον παράγοντα τύχη. Είχα την ευκαιρία να συναντήσω τον Λι Μάρβιν, όταν βρισκόταν στο Λονδίνο για να γυρίσει το «Και οι 12 Ήταν Καθάρματα», και ενδιαφερόταν να μάθει τη γνώμη μου πάνω σε ένα σενάριο το οποίο του είχε προταθεί και το οποίο αργότερα θα κατέληγε να γίνει το «Point Blank» («Ο Επαναστάτης του Αλκατράζ»). 

Το διάβασα και του είπα εντελώς ειλικρινά ότι το βρήκα πολύ κακό. Μου φαινόταν, παρ’ όλα αυτά, ότι ο κεντρικός χαρακτήρας του είχε τρομερό ενδιαφέρον γιατί επρόκειτο για έναν παράνομο άντρα ο οποίος είχε πέσει στη θανάσιμη ενέδρα που του είχαν στήσει οι ίδιοι οι συνεργάτες του και, ενώ όλοι τον θεωρούσαν πεθαμένο, μοιάζει να επιστρέφει στον κόσμο των ζωντανών προκειμένου να διεκδικήσει ένα χρηματικό ποσό το οποίο είχαν καταχραστεί οι άνθρωποι που θέλησαν να τον βγάλουν από τη μέση. 

Κάναμε με τον Μάρβιν κάποιες συζητήσεις πάνω στο φιλμ και πάνω στη ζωή του καθενός μας, αναπτύξαμε σταδιακά μια σχέση αλληλοεκτίμησης και ένα βράδυ όπου καταλήξαμε να κουβεντιάζουμε πολύ και να πίνουμε ακόμη περισσότερο, ο Λι πήρε το σενάριο και το εκσφενδόνισε κυριολεκτικά έξω από το παράθυρο. Την επομένη ενημέρωσε τον ατζέντη του ότι η προσεχής ταινία στην οποία θα πρωταγωνιστούσε ήταν το «Point Blank» και πως το σενάριο και τη σκηνοθεσία θα την αναλάμβανα εγώ. 

Από τη μεριά μου, όταν ξεκίνησα να δουλεύω εκ νέου το φιλμ διαπίστωσα ότι με έναν περίεργο τρόπο η ιστορία του αντανακλούσε σε μεγάλο βαθμό τα βιώματα και τον βασανισμένο ψυχισμό του ίδιου του Μάρβιν. Ο οποίος είχε πολεμήσει στον Ειρηνικό κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες, είχε δει τους συντρόφους του να χάνουν τις ζωές τους και είχε τραυματιστεί ο ίδιος. 

Η όλη εμπειρία τον είχε στιγματίσει ψυχολογικά, η ωμότητα με την οποία είχε έρθει σε επαφή του είχαν αφήσει ανοιχτά σημάδια και προσπαθούσε μέσω της ηθοποιίας να ανακτήσει κάτι από τη χαμένη του ευαισθησία και να εξορκίσει τους εσωτερικούς του δαίμονες μέσα από τους ρόλους του. Προσπαθούσε να γίνει άνθρωπος ξανά. Από αυτή την άποψη το «Point Blank» λειτουργούσε ως μια ιδανική μεταφορά για τη ζωή του ίδιου του Λι Μάρβιν.

Ενα βράδυ ο Λι Μάρβιν πήρε το σενάριο και το εκσφενδόνισε έξω από το παράθυρο

Πώς όμως πείσατε την Μetro Goldwyn Mayer να σας αφήσει να γυρίσετε την ταινία με τον εντελώς επαναστατικό τρόπο που την είχατε εξαρχής φανταστεί;

Εκείνη την εποχή ήμουν νέος και αρκετά απερίσκεπτος ώστε να πιστέψω ότι μπορούσα να γυρίσω ανενόχλητος την ταινία που είχα στο μυαλό μου και πως το στούντιο της Metro Goldwyn Mayer θα καλοδεχόταν τις στιλιστικές καινοτομίες μου. Στο σημείο αυτό, όμως, επενέβη ο Λι Μάρβιν ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν μεγάλος και υπολογίσιμος σταρ, έχοντας τη δύναμη να διαπραγματεύεται με τους δικούς του όρους τη συμμετοχή του στις ταινίες. Με μια πραγματικά συγκινητική χειρονομία εμπιστοσύνης, λοιπόν, ο Λι κάλεσε κάποια μέρα σε συνάντηση τα στελέχη της εταιρείας και μου εκχώρησε όλα τα δικαιώματά του επάνω στον έλεγχο του σεναρίου και τη διανομή των ρόλων.

Ισχύει ότι ένα τηλεφώνημα του σκηνοθέτη Ντείβιντ Λιν κατάφερε να αποτρέψει την παρ’ ολίγο ακύρωση της ταινίας;

Πράγματι! Όταν ολοκληρώθηκε το σενάριο του φιλμ ήταν μόλις 70 σελίδες σε έκταση, εκεί που υπό κανονικές συνθήκες έπρεπε να κυμαίνεται κοντά στις 130 σελίδες. Η δράση του ήταν, έπειτα, τόσο κατακερματισμένη ώστε ο διευθυντής του στούντιο με κάλεσε εσπευσμένα στο γραφείο του. Με έναν αρκετά εριστικό τόνο στη φωνή ζητούσε εξηγήσεις για όσα είχε διαβάσει, λέγοντάς μου ότι «αυτό που έχω μπροστά μου δεν είναι σενάριο και οπωσδήποτε δεν μπορεί να εγκριθεί μια τέτοια ταινία επειδή δεν ταιριάζει στο προφίλ της εταιρίας μας». 

Κι ενώ με έλουζε κρύος ιδρώτας χτυπάει το τηλέφωνο και στην άλλη μεριά της γραμμής ήταν ο Ντέιβιντ Λιν, ο οποίος εκείνο τον καιρό βρισκόταν στα γυρίσματα για το «Δρ. Ζιβάγκο». Τόσο μεγάλο δέος έπιασε τον υπεύθυνο της MGM που θα του μιλούσε, ώστε σηκώθηκε εσπευσμένα από την καρέκλα του, λες και ένιωσε υποχρεωμένος να του βαρέσει προσοχή. 

Τον άκουγα να απαντά πειθήνια στα πάντα: «Μάλιστα Ντέιβιντ, θέλεις άλλους χίλιους κομπάρσους; Κανένα πρόβλημα Ντέιβιντ. Χρειάζεσαι κάτι άλλο; Θα το έχεις αμέσως Ντέιβιντ!». Μετά από λίγα λεπτά, όταν έκλεισε το τηλέφωνο, μου έριξε μια ματιά η οποία μου έδωσε να καταλάβω ότι είχε ξεχάσει και το ποιος ήμουν και το ποιος ακριβώς ήταν ο λόγος για τον οποίο βρισκόμουν στο γραφείο του. «Πήγαινε να κάνεις μια καλή ταινία», μου είπε, του άδειασα τη γωνιά και δεν ασχολήθηκε ξανά μαζί μου. 

Οταν η ταινία προβλήθηκε στις αίθουσες, ο Ντέιβιντ Λιν μου έστειλε ένα ενθουσιώδες γράμμα γι’ αυτήν. Και κάποια στιγμή που οι δρόμοι μας έσμιξαν, του είπα ότι χάρη στο τηλεφώνημα που είχε κάνει εκείνη την ημέρα, του χρωστάω την καριέρα μου στο Χόλιγουντ. Υπό άλλες συνθήκες, η ταινία θα είχε ματαιωθεί.

Αν πειράξετε έστω και ένα πλάνο από αυτή την ταινία, θα χρειαστεί να το κάνετε πάνω από το πτώμα μου!

Τι συνέβη, όμως, όταν είδαν την ταινία οι υπεύθυνοι του στούντιο;

Οταν τελείωσα το μοντάζ, η κόπια έπρεπε να περάσει απαραιτήτως από τον έλεγχο της Μάργκαρετ Μπουθ, η οποία είχε υπάρξει μοντέζ του «Οσα Παίρνει ο Ανεμος» και εκείνο τον καιρό ήταν υψηλό στέλεχος της εταιρείας. Ηταν μια γυναίκα που όλοι θεωρούσαν αυστηρή και σχεδόν μονίμως παρεμβατική, ενώ η προχωρημένη ηλικία της έδινε εντύπωση ότι θα εξέφραζε αρκούντως συντηρητικές απόψεις. 

Της έδειξα, λοιπόν, το φιλμ με τρομερή επιφύλαξη και πέρα από κάποιες χρήσιμες συμβουλές που μου έδωσε, δεν επιθυμούσε να πειράξω τίποτα άλλο. Η Μάργκαρετ ήταν παρούσα και στην προβολή που έγινε για τους ανθρώπους του στούντιο. Καθόταν σιωπηλή, στο βάθος της αίθουσας, έχοντας μια θερμάστρα να της ζεσταίνει τα πόδια. Και όταν η ταινία τελείωσε και άπαντες οι παριστάμενοι άρχισαν να μουρμουράνε για το πώς χρειάζεται να γυριστούν κάποιες σκηνές από την αρχή, να γίνουν σημαντικές αλλαγές και ούτω καθεξής, εκείνη σηκώθηκε από την πολυθρόνα της και φώναξε: «Αν πειράξετε έστω και ένα πλάνο από αυτή την ταινία, θα χρειαστεί να το κάνετε πάνω από το πτώμα μου!». Κάπως έτσι το «Point Blank» παρέμεινε άθικτο. 

Διαβάστε ακόμη
Ο κολοσσιαίος Λι Μάρβιν και ο μυθικός «Επαναστάτης του Αλκατράζ» απόψε στην πλατεία Αυδή