Ο Ρόουαν Άτκινσον εκτιμά πως «η κουλτούρα της ακύρωσης πληγώνει την κωμωδία»

Η κωμωδία είναι το μεγαλύτερο θύμα της ταραχώδους εποχής μας, μιλώντας πάντοτε για τον κόσμο του θεάματος και της ψυχαγωγίας. Και αν επιτρέπεται να το διευρύνουμε κάπως αυτό, αν και βεβαίως οι συζητήσεις θα μπορούσαν να δώσουν και να πάρουν επί τούτου, το λάβωμα του χιούμορ, περισσότερο ως στάσης ζωής και λιγότερο ως εμπορικής ψυχαγωγικής πράξης, είναι ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της περιόδου που διανύουμε - και όχι μόνο στο θέαμα.

Οι άνθρωποι αστειεύονται. Γιατί έτσι, γιατί αλλιώς, αλλά κυρίως γιατί η ζωή αντέχεται διαφορετικά (ή και αντέχεται, σκέτο) αν μπορείς να παίρνεις την απόσταση που σου χαρίζει η χιουμοριστική δυνατότητα. Όμως πλέον στην κουβέντα μας έχει μπει η θεώρηση του αστείου ως δυνητικά (ή και άμεσα) «κακοποιητικού λόγου». Οι άνθρωποι που παλιά θα λέγαμε «δεν παίρνουν από αστεία» ή «δεν καταλαβαίνουν το αστείο» έχουν πάρει κάποια ηνία και έχουν μετονομάσει το αστείο σε προσωπική επίθεση, έχουν προσβληθεί από αυτό.

Ακόμα όμως και η κακοήθεια (που είναι πάντως δύσκολο να την αποδείξεις, αν και φυσικά υπάρχει) είναι μέρος του χιουμορίστα και πάντα ξέραμε, έτσι μάθαμε, ότι η ελευθερία επιτάσσει και να την εκφράσει στην κατασκευή του αστείου του και να τιμηθεί (ή να απορριφθεί) από το εκάστοτε κοινό. Όπως και παντού, από αυτό που εκπέμπεις, κρίνεσαι.

Δεν αρκεί. Σήμερα είμαστε στην καρδιά της λογοκρισίας, άτυπης, ή ενίοτε και τυπικής. Μάλιστα μια λογοκρισίας μασκαρεμένης κι αυτής σε δικαίωμα, ή μιας λογοκρισίας που αυτοπλασάρεται σαν φιλελευθερισμός. Αυτό μπορείς κι αυτό δεν μπορείς να το πεις, οι άνθρωποι προσβάλλονται. Αυτό σημαίνει ότι δεν γελούν κιόλας. Και δεν θέλουν να γελάμε ούτε εμείς. Κι αν το κάνουμε, αν γελάσουμε δηλαδή, μπορεί να είμαστε και δακτυλοδεικτούμενοι.

Ελληνιστί, cancelled. Και περί αυτού ο Ρόουαν Άτκινσον, που γενικά δεν πολυμιλάει κι αν το κάνει δεν θα το κάνει φωνασκώντας, έχει να πει ένα-δύο βασικά πράγματα: «Σε μια σωστή, ελεύθερη κοινωνία πρέπει να σου επιτρέπεται να αστειευτείς με οτιδήποτε». Ωχ. Ή πιο μετά λέει: «Είναι η δουλειά της κωμωδίας να προσβάλλει ή να έχει το δυνητικό να προσβάλλει, δεν μπορεί να της αφαιρεθεί αυτή η δυνατότητα. Κάθε αστείο έχει ένα θύμα, αυτός είναι ο ορισμός του αστείου. Κάποιος ή κάτι, ή κάποια ιδέα πρέπει να γελοιοποιηθεί».

«Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε πολύ-πολύ προσεκτικοί όταν λέμε περί τίνος σου επιτρέπεται να κάνεις αστεία. Γιατί ας πούμε πρέπει πάντα να κλωτσάς τους προνομιούχους; Αλήθεια; Κι είναι κάποιος εξαιρετικά αυτάρεσκος, αλαζονικός, επθετικός, αυτοϊκανοποιημένος που τυγχάνει να ανήκει στους μη προνομιούχους;», ολοκληρώνει.

Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι παρά τις σειρήνες μιας μορφής πολιτικής ορθότητας, υπάρχει ένα πολύμορφο κοινό που δεν αγγίζεται από την ρητορική, η συζήτηση εξελίσσεται και η κωμωδία θα αναγεννηθεί. Άλλωστε και αυτή, στην «βιομηχανική», ψυχαγωγική μορφή της, πρέπει να συσχετιστεί εμπορικά με το κοινό της. Πιο απλά, όπως και οποιοδήποτε είδος θεάματος, πρέπει να πουλήσει. Μια αποστειρωμένη κωμωδία «που δεν προσβάλλει» δεν θα βρει θιασώτες και θα εκπνεύσει - και είναι περίπου η στιγμή που βρισκόμαστε, πλην βέβαια φωτεινών εξαιρέσεων κυρίως στο stand up.

Όμως αλήθεια, ας μην ενδώσουμε στον κόσμο μιας σκυθρωπής σοβαροφάνειας ανθρώπων που είτε λόγω προσωπικών θεμάτων ή λόγω προσωπικής ατζέντας εξασκούνται πάνω και στο δικό μας δικαίωμα να γελάμε με τη ζωή μας ανενόχλητοι. 

Το «Man vs. Bee» με τον Άτκινσον προβάλλεται στο Netflix.