15:24
5/3

21ο ΦΝΘ: Ο ήχος της ελευθερίας στην Χιλή έχει έντονα χρώματα κι ακούει στο όνομα «Λεμεμπέλ»

Το βραβευμένο με Teddy στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βερολίνου, ντοκιμαντέρ της Ζοάνα Ρεπόσι Γκαριμπάλντι είναι ένα ζωντανό μανιφέστο κατά των διακρίσεων εναντίων των ατόμων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας με όχημα το έργο, το όραμα και τη δράση του Χιλιανού καλλιτέχνη και πολιτικού ακτιβιστή Πέδρο Λεμεμπέλ.

Ανταπόκριση στη Θεσσαλονίκη: Άντυ Δημοπούλου

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό είναι το τέταρτο Βραβείο Teddy - επίσημο Βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Βερολίνου για την καλύτερη ταινία που καταπιάνεται με ζητήματα που αφορούν την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα - για τη Χιλή, ενώ τα προηγούμενα ήταν τα «Nasty Baby (2015) του Σεμπάστιαν Σίλβα, «Nunca Vas a Estar Solo» (2016) του Άλεξ Ανγουάντερ, και το «Μία Φανταστική Γυναίκα» (2017) του Σεμπάστιαν Λέλιο, το οποίο έφτασε ως τα Όσκαρ κατακτώντας το Βραβείο της Ακαδημίας για Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία.

Ο Πέδρο Λεμεμπέλ μεγάλωσε ως ομοφιλόφιλος στην υποταγμένη κοινωνία της δικτατορίας του Πινοσέτ και αυτό από μόνο του αποτελεί μία επαναστατική δράση. Όπως ο ίδιος ο καλλιτέχνης μαρτυρά στο ντοκιμαντέρ, τη στιγμή που σε πολλές κοινωνίες αυτό θα μπορούσε, στην χειρότερη περίπτωση να κοστίσει σε κάποιον έναν υψηλό μισθό ή τη θέση του σε κάποια ευυπόληπτη εργασία, στη Χιλή το να είσαι ομοφυλόφιλος θα μπορούσε να κοστίσει την ίδια σου τη ζωή.

Η κάμερα της Γκαριμπάλντι βρέθηκε στο πλάι του τα τελευταία χρόνια της ζωής του, από το 2007 έως το 2015, όταν ο Λεμεμπέλ πέθανε από καρκίνο του λάρυγγα σε ηλικία 62 ετών. Ο ίδιος ο καλλιτέχνης της «ανέθεσε» να μην τον αφήσει από τα μάτια της μέχρι την τελευταία στιγμή αλλά και να ανατρέξουν παρέα στο παρελθόν του. Σα να ήθελε ο ίδιος πριν φύγει να θυμηθεί ποιος ήταν, και να εξετάσει αν κατάφερε να γίνει αυτό που πάντα ήθελε.

Μέσα από φωτογραφίες και βίντεο από το προσωπικό αρχείο του καλλιτέχνη, συνεντεύξεις και αρχειακό υλικό από εμβληματικές παραστάσεις και εγκαταστάσεις, η σκηνοθέτιδα προσπάθησε να αφηγηθεί με ποιητικούς και συμβολικούς όρους, όπως θα άρμοζε στο έργο του ίδιου του Λεμεμπέλ , την καλλιτεχνική διαδρομή του, που δεν έπαψε ποτέ να μάχεται για ελευθερία.

Ο Πέδρο Λεμεμπέλ, μεγάλωσε σε μία φτωχή οικογένεια που μέσα στην απλότητα και τη –φαινομενική ίσως- αφέλειά της, δε φοβήθηκε αλλά αγάπησε τον Λεμεμπέλ παρά τη διαφορετικότητά του. Ήδη από νεαρή ηλικία αντιλαμβάνεται την δύναμη της έκφρασής του μέσα από την Τέχνη. Μαζί με τον καλλιτέχνη Φρανσίσκο Κάσας δημιούργησαν την κολεκτίβα «Οι Φοράδες της Αποκάλυψης», με στόχο να «ξυπνήσουν» την υποταγμένη, φοβισμένη και ανέκφραστη κοινωνία της ομοφοβικής και καθόλα συντηρητικής Χιλής.

Το ντοκιμαντέρ της Γκαριμπάλντι δεν ακολουθεί χρονολογική σειρά, παρά σταματά σε εικόνες και ιστορίες που έχουν να προσθέσουν ένα κομματάκι στο παζλ που συνθέτει τον γεμάτο χρώματα «πίνακα» του Λεμεμπέλ. Το μεγαλύτερο μέρος του εικαστικού έργου του άλλωστε (και μαζί με τον Κάσας) είχε ως σύμβολα το αίμα, τη φωτιά και την πίσσα, ήταν σωματικό και παραστατικό, σα να μην έφταναν οι λέξεις του συγγραφικού του έργου για να ανοίξει το κλουβί που τον περιέβαλε.

«Μπορείς να μιλάς όπως θες για τη μάνα σου αλλά εγώ δεν έχω δικαίωμα να την πιάσω στο στόμα μου» λέει σε μία τηλεοπτική του συνέντευξη. «Αντίστοιχα κι εσύ δεν μπορείς να με λες γκέι. Εκεί που μεγάλωσα εγώ είμαι αδερφή. Δε χρειάστηκε ποτέ να βγω από την ντουλάπα, γιατί δεν είχαμε. Κι αυτό με έκανε αδερφή» κι ανοίγει το βιβλίο του κι αρχίζει να λέει λέξεις με τις οποίες ήταν θεμιτό να αποκαλούνται οι ομοφυλόφιλοι μεταξύ τους. Δεκάδες λέξεις και εκφράσεις από «Μπιμ, μπαμ, μπουμ» μέχρι «Μάγια η μέλισσα»!

Γιατί τελικά αυτό ήθελε να είναι στη ζωή του ο Λεμεμπελ, ελεύθερος. Και αυτό διαπραγματεύεται το ομώνυμο ντοκιμαντέρ: Τη σημασία του να ορθώνεις το ανάστημα και τη φωνή σου, ελεύθερος, σε στιγμές της Ιστορίας που η κοινωνικο-πολιτική σιωπηλή επιταγή, είναι να σωπάσεις.