Οι Δυο Όψεις του Ξυραφιού

Απαλλαγμένα από την περίσσια σπουδαιοφάνεια, όσο είναι αυτό δυνατόν σε ένα απόφθεγμα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι το εντυπωσιακότερο χαρακτηριστικό του έρωτα είναι ότι θριαμβεύει κατατροπώνοντας τους φορείς του. Αυτό θα μπορούσε να είναι και ένα κλειδί στην προσέγγιση της ταινίας της Ντενί – και του βιβλίου της Κριστίν Ανγκό «Un tournant de la vie» στο οποίο είναι βασισμένη. (Είναι η δεύτερη φορά που η Ντενί αντλεί από την συγγραφέα, η άλλη ήταν στο πρόσφατο - και μακράν υπολειπόμενο - «Η Λιακάδα Μέσα μου» και πάλι με την Μπινός.)

Η ιστορία της Σάρα και του Ζαν (Μπινός και Λιντόν σε μεγάλη τους ακμή), διαταράσσεται από το ερχομό του Φρανσουά (Γκρεγκουάρ Κολέν), ενός φίλου και συνεταίρου του Ζαν αλλά και πρώην εραστή της Σάρα. Ενώ η αρμονία στη σχέση των δύο παρουσιάζεται σε μια αρχική σεκάνς γεμάτη θάλασσα και καλοκαιρινές αντανακλάσεις, η μουσική υπογράμμιση των μόνιμων της Ντενί Tindersticks δεν αφήνει αμφιβολίες για τα σύννεφα που έρχονται. Είναι η περιγραφή της συννεφιάς αυτής που υποθάλπει όλη τη γοητεία του φιλμ.

Όπως τα μινόρε των Tindersticks, έτσι και η γραφή της Ντενί δεν είναι εξωστρεφής. Δεν χαρακτηρίζεται δηλαδή από μια επιδεικτικά σχεδιασμένη σεναριογραφή, δεν αρμόζει πάνω σε διεξοδικό διάλογο χολιγουντιανής σαφήνειας. Αντίθετα, διέπεται από τον ρεαλισμό της αβεβαιότητας των αισθημάτων, από εκείνο το ειδικό παλαντζάρισμα ανθρώπων σε αμφιβολία. Περισσότερο από τις πιο πολλές ταινίες που επιχειρούν μια τέτοια χαρτογράφηση, η εμπειρία (και η μανιέρα) της Ντενίς ξέρει πώς να παίρνει χρόνο, να κατανέμει ερωτήματα, να στέκει στο σώμα, να κρύβεται, να πλησιάζει το πρόσωπο, να ενδίδει όλο ζωή σε εμπειρίες που δεν μπορείς ν’ αντισταθείς και δεν μπορείς να τεκμηριώσεις. Και η απόσταση πολλαπλασιάζεται όταν συνειδητοποιείς – και ίσως ξέρεις με τον άρρητο τρόπο πάσης φύσεως ορμών – ότι ο έρωτας δεν είναι η ακριβής αιτία. Αυτή ριζώνει στο κυριολεκτικό υπέδαφος μιας ζωής ίσως αποξενωμένης, ίσως τρομαγμένης, ίσως τελικά περιορισμένης από αυτά που δεν εκφράστηκαν αλλά απερίσπαστα ζητούν εκπλήρωση.

Υπό το πρίσμα αυτό η ταινία αποκτά το πιο «θηλυκό» της βλέμμα, καθώς ο χαρακτήρας της Μπινός (ως κορυφής και του τριγώνου) είναι εκείνος που ερευνάται, πάντοτε με τον συμπονετικό τρόπο της Ντενί. Σε δοκιμάζει (ως άντρα θεατή), σε βάζει σε πειρασμούς στερεοτύπων, σου αντιπροτείνει όμως ένα δεύτερο κοίταγμα, μια εγγύτητα που αγγίζει τον σπαραγμό στην σκηνή της εκτόνωσης στο τέλος. Παρότι όμως πράγματι η Μπινός με την αρωγή της Ντενίς βρίσκει ξανά μια θηλυπρέπεια πολυδιάστατη, σαγηνευτικής κοριτσίστικης επιπολαιότητας και κεντρομόλου γυναικείας ευθυβολίας, ο «πόλος Λιντόν» κρατά επίσης ένα δικό του έρμα, σθεναρό και εύθρυπτο μαζί, που απλουστευτικά μοιάζει ίσως με μια ρομαντικοποίηση αλλά στην πράξη αποκωδικοποιεί στα σημεία της και μια ανδρική ιδιοσυγκρασία. Παρά τις περιπέτειες των λέξεων – ταινίας και κριτικής της – η επιδίωξη παραμένει κοινή: Η εύρεση μιας οδού που τα πράγματα απλοποιούνται, οι αποφάσεις είναι επιλογές μας και όχι de facto συνθηκολογήσεις.

Όλα αυτά βέβαια, το έχουμε καταλάβει είπαμε από τους Tindersticks, δεν θα ήταν εφικτό να οδηγήσουν σε ένα παραδοσιακό κινηματογραφικό happy end. Η ζωή περιπλέκεται ερήμην μας κι όταν καταπιανόμαστε με τη λύση του γόρδιου δεσμού εκκρεμεί, συνήθως, μόνο ενός τύπου επιτυχία: Αυτή της κατανόησης των μεταξύ μας αποστάσεων, αυτή της παραδοχής ότι η ανικανότητα για ευτυχία πηγάζει από την αδυναμία μας συντηρήσουμε έναν ευτυχή ενεστώτα ανενόχλητο από μαρτυρικά what if μη συντελεσμένου μέλλοντα. Είμαστε άριστοι να λέμε ψέματα στον εαυτό και τους γύρω μας και χείριστοι να αντέξουμε τις συνέπειες του ξεσκεπάσματός μας. Αν είμαστε τυχεροί θα χάσουμε μια ευτυχία και θα ωριμάσουμε αρκετά για να βρούμε τον εαυτό μας και να μην ηττηθούμε την επόμενη φορά. Υπό αυτή την έννοια «οι δυο (κ)όψεις του ξυραφιού» ίσως και να έχουν το δικό τους, ενήλικο και ηλικιωμένο μαζί, happy end.