Ταξίδι στα Αστέρια

Το «Ταξίδι στα Αστέρια» είναι ένα κινηματογραφικό υβρίδιο μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης με αντικείμενο τη διαστρική πορεία της μπασκετικής ομάδας του Παναθηναϊκού υπό τη Διοίκηση της οικογένειας Γιαννακόπουλου. Πριν λίγα χρόνια είχαμε δει ένα αντίστοιχο υβριδικό φιλμ, το «1968» του Τάσου Μπουλμέτη, που αφορούσε την κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων από την ΑΕΚ σε έναν αγώνα που διεξήχθη στο Καλλιμάρμαρο. Η ταινία εκείνη έστηνε μικρές αφηγήσεις γύρω από το γεγονός, με ιστορίες καθημερινών ανθρώπων και τον τρόπο που τους επηρέασε ο αγώνας. Ένα θετικό της στοιχείο, ικανό να κερδίσει και εκείνον που νομίζει ότι το μπάσκετ παίζεται με έντεκα παίκτες και δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία του επιτεύγματος της ΑΕΚ, είναι ότι φρόντιζε να επισημάνει και τα όρια της εμβέλειας ενός αθλητικού γεγονότος σαν αυτό, ιδιαίτερα έναντι ιστορικών, απείρως σπουδαιότερων συγκυριών της περιόδου. Ήταν επίσης μια ταινία εμποτισμένη με φίλαθλο πνεύμα, όχι οπαδικό, χωρούσαν όλοι κάτω από τα φτερά της.

Αρκούν λίγα λεπτά στο «Ταξίδι στα Αστέρια» για να καταλάβεις ότι πρόκειται για θέαμα διαφορετικού, πιο στρατευμένου προσανατολισμού. Έπειτα από μια ιστορική αναδρομή που ξαναδιαβάζει την Ιστορία υπό παναθηναϊκό πρίσμα και πιστώνει στον Παναθηναϊκό από τη διδασκαλία του Αϊνστάιν και την εγχώρια φεμινιστική ρητορική ως την αντίσταση στην Κατοχή, η ταινία κάνει fast forward στην ανάληψη της Διοίκησης της ομάδας από τους Παύλο και Θανάση Γιαννακόπουλο. Ακολουθούν δραματοποιημένες ανέκδοτες ιστορίες, με εμβόλιμα αποσπάσματα από οργανωμένους οπαδούς που συζητούν μεταξύ τους για τη σχέση τους με την ομάδα και φωνάζουν σχετικά συνθήματα – θα έρθουμε και σ’ αυτό το ιδιαίτερα μελανό σημείο της ταινίας. Το «Ταξίδι στα Αστέρια» παίρνει ως δεδομένο ότι ο θεατής γνωρίζει τα πρόσωπα και τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται, την επίσημη παναθηναϊκή θέση πάνω σ' αυτά, αλλά και τους ισχυρισμούς των «άλλων», όπως αποκαλεί τον αόρατο εχθρό που υποτίθεται πως πολεμούσε μια ομάδα η οποία επί χρόνια βρισκόταν στην κορυφή της Ελλάδας και της Ευρώπης – με το σπαθί της, άλλη ιστορία αυτή. Η ταινία, όμως, προβάλλεται στα σινεμά, όχι στα γραφεία συνδέσμων οπαδών. Θα είναι δύσκολο να εξηγήσεις στον αδαή γιατί ο Θανάσης Γιαννακόπουλος πετά χρήματα σε κάτι κουστουμαρισμένους τύπους στην κερκίδα κατά τον τελικό του 2009 με την ΤΣΣΚΑ και ποιοι είναι αυτοί και θα είναι ακόμα δυσκολότερο να δικαιολογήσεις τον ηρωισμό που βλέπει ο φακός σε αυτή την ενέργεια.

Η ταινία παίρνει ως δεδομένο ότι ο θεατής γνωρίζει τα πρόσωπα και τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται, καθώς και την επίσημη «παναθηναϊκή» θέση πάνω σ' αυτά

Με δεδομένο ότι πρόκειται για (μη αιτιοκρατική) συρραφή από ανέκδοτα και όχι για συγκροτημένη αφήγηση και ολοκληρωμένη δραματουργία, ο σκηνοθέτης Χρήστος Δήμας επιχειρεί (μάταια) να τονώσει την ταινία, όχι με Τonotil –  μνημειώδης περίπτωση τοποθέτησης προϊόντος- αλλά μεταχειριζόμενος τρικ, όπως μια εμβόλιμη animated σκηνή ή βάζοντας τον Ομπράντοβιτς του Γιώργου Γάλλου να σπάει τον τέταρτο τοίχο και να απευθύνεται απευθείας στον θεατή. Τόσο ο Δάνης Κατρανίδης, που θα θέλαμε να βλέπουμε συχνότερα στο σινεμά, όσο και ο Θέμης Πάνου πετυχαίνουν, πέρα από την αναπαραγωγή του ιδιώματος των αληθινών προσώπων, να αναβαθμίσουν μερικώς τρομερά μπανάλ διαλογικά αποσπάσματα και να τους προσδώσουν μια ιδέα συναισθήματος.

Το μοναδικό πραγματικό συναίσθημα της ταινίας, όμως, είναι εκείνο του τυφλωμένου οπαδού. Ενθυμούμενο τα γεγονότα του Final 4 της Ευρωλίγκας του ’94, όταν οπαδοί του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού είχαν μετατρέψει επί μέρες τους δρόμους του Τελ Αβίβ σε πεδίο μάχης, το σενάριο του Δήμα βάζει τον Θανάση Γιαννακόπουλο να επισημαίνει λυπημένος ότι πρέπει να εκπαιδεύσουν τους οπαδούς της ομάδας, καθώς η συμπεριφορά τους δεν είναι η αρμόζουσα. Μια χαρά ως εδώ, μα η αμέσως επόμενη σκηνή βρίσκει τους οργανωμένους οπαδούς του Παναθηναϊκού να δηλώνουν με χαρά και περηφάνεια ότι τότε στο Ισραήλ όλοι πήγαιναν γήπεδο για να καμαρώσουν αυτούς και την φανταστική ατμόσφαιρα που έφτιαξαν εντός κι εκτός γηπέδων. Πρόκειται για μια τρομακτική αντίφαση, με τον τόνο να ανεβαίνει στο «τρομακτική». Σε μια περίοδο που είδαμε σοκαρισμένοι να λαμβάνει χώρα στυγνή δολοφονία ανθρώπου με μοναδικό αίτιο την ομάδα που υποστηρίζει, το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι μια ταινία που ευλογεί τον φανατισμό. Και φοβόμαστε πως το «Ταξίδι στα Αστέρια», έτσι όπως προσεγγίζει τα γεγονότα με ρητορική οπαδικού τύπου και όπως υπενθυμίζει τα σημεία διένεξης με τον (εκάστοτε) αντίπαλο, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα κινηματογραφικό εγχειρίδιο οπαδικής κατήχησης.