West Side Story

Ο μύθος του «West Side Story» στο θεατρικό σανίδι και στην κινηματογραφική οθόνη είναι συμπαγής και φέρει την υπογραφή γιγάντων. Η θρυλική μουσική του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, το ιδιοφυές λιμπρέτο του Στίβεν Σόντχαϊμ (που «έφυγε» πρόσφατα), η ευφάνταστη προσαρμογή του Άρθουρ Λόρεντς, οι ηλεκτρισμένες χορογραφίες του Τζερόουμ Ρόμπινς, η παραστατική σκηνοθεσία του Ρόμπερτ Γουάιζ, και φυσικά το πάθος των ερμηνειών, το έντονο παρασκήνιο και τα πολυάριθμα βραβεία (μεταξύ των οποίων 10 Όσκαρ), οδήγησαν με ζωηρά βήματα την εκμοντερνισμένη μεταγραφή του σαιξπηρικού «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» στην κορυφή του Μπρόντγουεϊ και του σινεμά. 

Ο πυκνός πυρήνας της διαχρονικότητας του όμως, που επισφραγίστηκε από την παραπάνω, συμπαντική σχεδόν, καλλιτεχνική σύμπραξη, παραμένει η καίρια κοινωνική ματιά του. Μέσα στο εξπρεσιονιστικό του πεντάγραμμο και στον ενεργητικό του χορό ελλοχεύει ένα σχόλιο για την μισαλλοδοξία και την αστική αγωνία, μία σημείωση για το νεανικό πάθος και την τραγωδία της προκατάληψης. Διόλου τυχαία, λοιπόν, 60 χρόνια μετά την κινηματογραφική κορωνίδα των Γουάιζ και Ρόμπινς, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ - ο ιθύνων νους μιας φιλμογραφίας ευσπλαχνίας πέντε δεκαετιών - κάνει ένα προσωπικό του όνειρο πραγματικότητα: «ανεβάζει» το πρώτο μιούζικαλ στην καριέρα του, διαβάζει ξανά το «West Side Story» και παραδίδει ένα κινηματογραφικό δώρο σε μία οργισμένη εποχή κοινωνικού διχασμού.

Το λατινογενές καστ του νέου «West Side Story» προσφέρει προσδοκώμενη αυθεντικότητα και επανασυστήνει με τις καλύτερες προθέσεις το αριστούργημα των Μπέρνσταϊν/Σόντχαϊμ

Ο Σπίλμπεργκ εμπνέεται από την πρωτότυπη θεατρική παράσταση του ΄57, τιμά τις ρηξικέλευθες κινηματογραφικές ποιότητες της ταινίας του ‘61 και επικαιροποιεί τίμια και αναγκαία όσα προβληματικά ή υπαινικτικά προϋπήρχαν στις παραπάνω παραγωγές. Παράλληλα συμβάλει με συναρπαστικές ιδέες που ανανεώνουν δημιουργικά τα «βήματα» του «West Side Story» που θεωρούσες δεδομένα. Για παράδειγμα «ανοίγει αυλαία» με μία συγκλονιστική ιδέα που συστήνει το West Side μέσα από χαλάσματα και μπάζα, σαν να πρόκειται για πολεμική ταινία. Με την δικαιολογία του αστικού εξευγενισμού και της ανέγερσης του πολιτιστικού κέντρου (τι ειρωνεία) Lincoln Center, μετατρέπει το πεδίο της σύγκρουσης των Jets και Sharks σε μία μάταιη no man’s land, όπου μπουλντόζες και γερανοί κατεδαφίζουν κτίρια και ελπίδες. 

Με βασικό συνεργάτη τον Τόνι Κούσνερ στο σενάριο, τον βραβευμένο με Πούλιτζερ και Τόνι συγγραφέα του «Angels in America» (με τον οποίο ο Σπίλμπεργκ έχει παρελθόν στα «Μόναχο» και «Λίνκολν»), αυτό το «West Side Story» διαθέτει μία συνεκτική αφήγηση που δικαιολογεί καλύτερα κίνητρα και χαρακτήρες (όπως το εγκληματικό παρελθόν του Τόνι, ο μποξέρ Μπερνάρντο), τολμά ως «πρώτο τραγούδι» της ταινίας τον εθνικό ύμνο του Πουέρτο Ρίκο (La Borinqueña) και όχι το «Jet Song», ενορχηστρώνει επινοητικά τα μουσικοχορευτικά νούμερα διατηρώντας την πρότυπη, νευρώδη, στακάτη κινησιολογία του Ρόμπινς μέσα από την σύγχρονη, επιθετική ματιά του Τζάστιν Πεκ και δίνει την ευκαιρία στον Σπίλμπεργκ να χορογραφήσει την κάμερα σαν να πρόκειται για βασικό πρωταγωνιστή του θιάσου. 

Η αγάπη και ο ενθουσιασμός του για το πρότζεκτ είναι τόσο πρόδηλα που με την βοήθεια του μόνιμου συνεργάτη του Γιάνους Καμίνσκι στην θαυμάσια Φωτογραφία (ήδη τιμημένη από τους κριτικούς της Νέας Υόρκης), εμποτίζει σε κάθε καρέ έμπνευση κι ένταση, χρώμα και χαρά, πόνο και πάθος. Ο οξυδερκής πρόλογος, η ζωηρή φιέστα του πασίγνωστου «America» στους δρόμους της Νέας Υόρκης, ο πολύχρωμος χορός του σχολείου, η θρησκευτική διάσταση των «Maria» και «One Hand, One Heart», η σαρκαστική πολιτική στόχευση του «Gee, Officer Krupke» σε βοντβίλ ρυθμολογία τοποθετημένη στο αστυνομικό τμήμα (είναι απίστευτο πως οι στίχοι αυτού του τραγουδιού γράφτηκαν το 1957), το σπαρακτικό «Somewhere» (χωρίς spoiler, η ερμηνεία του εδώ θα σας πιάσει αδιάβαστους), οι σκιές των συμμοριών ως φαλλικοί διαξιφισμοί πριν το «The Rumble» και η οδυνηρή «ησυχία» του φινάλε στέκουν ως ελάχιστα δείγματα φροντίδας σε ένα κινηματογραφικό έργο ζωής. 

Το «West Side Story» μαλώνει, χορεύει, μάχεται, διεκδικεί, αγριεύει, παίζει, ματώνει, ερωτεύεται με οίστρο, μεράκι και έμπνευση

Σημαντικότερη, όμως, αλλαγή, αφορμή που δικαιολογεί την αναγκαιότητα αυτού του ριμέικ και εγγύηση που το όνομα Σπίλμπεργκ μπορεί να προσφέρει (τόσο στο στούντιο, όσο και στο κοινό) είναι η επιλογή των ηθοποιών. Εδώ συμβαίνει κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό στο σανίδι, ούτε μπορούσε να συμβεί στην ολότητά του το ‘61. Το λατινογενές καστ του νέου «West Side Story» προσφέρει προσδοκώμενη αυθεντικότητα και επανασυστήνει με τις καλύτερες προθέσεις το αριστούργημα των Μπέρνσταϊν/Σόντχαϊμ σε μία νέα γενιά, ενώ η επιλογή να μην υποτιτλίζονται τα ισπανικά στην ταινία συνάδει ως θαρραλέα και διαυγής. Η πρωτοεμφανιζόμενη Ρέιτσελ Ζέγκλερ (μα τι ντεμπούτο!) στο ρόλο της Μαρίας είναι το υγρό βλέμμα και η αγγελική φωνή που πιστεύει στον έρωτα και αγνοεί το μίσος, η φλογερή, σαν το κιτρινοκόκκινο κοστούμι της στο «America», Αριάνα ΝτεΜπος (την γνωρίσαμε πέρσι στο «The Prom») είναι μια αισθησιακή Ανίτα που μεταμορφώνεται αποκαλυπτικά στην τραγική μορφή της δεύτερης πράξης και ο Ντέιβιντ Άλβαρεζ, η φρέσκια πυγμή και εκρηκτική δύναμη του θερμοκέφαλου Μπερνάρντο. Και οι τρεις γνωρίζουν πως έχουν να γεμίσουν μεγάλα παπούτσια (Νάταλι Γουντ, Ρίτα Μορένο, Τζορτζ Τσακίρις) και ανταπεξέρχονται σεβάσμια καταθέτοντας αβίαστα το δικό τους ύφος, το αληθινό τους χρώμα, την δική τους φωνή.

Στο αντίπαλο «στρατόπεδο» ο Μάικ Φέιστ κερδίζει με ευκολία τις εντυπώσεις υπογραμμίζοντας με νεύρο τον άσκοπο κωλοπαιδισμό του αδιέξοδου Ριφ, ενώ ο Άνσελ Έλγκορτ τραγουδά ικανοποιητικά και με τρυφερότητα τον Τόνι, ξεπερνώντας τον άοσμο κινηματογραφικό του προκάτοχο, Ρίτσαρντ Μπέιμερ. Άξιο αναφοράς και κόντρα σε όσους/-ες κατηγορούν τον παραδοσιακό Σπίλμπεργκ ως συντηρητικό Σπίλμπεργκ, το καστινγκ του μη-δυαδικού ατόμου Άιρις Μένας στον ρόλο του Anybodys, ενός χαρακτήρα που ως τώρα αποτυπωνόταν με την κλισέ ευκολία του «αγοροκόριτσου». Γέφυρα των δυο ταινιών, η αψεγάδιαστη 90χρονη Ρίτα Μορένο, η βραβευμένη με Όσκαρ Ανίτα του ‘61, που επιστρέφει εδώ ως αειθαλής καρδιά της ταινίας, ένα παυσίλυπο γεμάτο ζωή και ενέργεια, ρομαντικά αλώβητο στον παραλογισμό της βίας και των φυλετικών προκαταλήψεων.

Σαν έτοιμος από καιρό, ο Σπίλμπεργκ καταθέτει την δική του εκδοχή πάνω στο μεγάλο, αμερικανικό μιούζικαλ και θριαμβεύει. Με απόλυτο σεβασμό στην μουσική σύνθεση, στην ενορχήστρωση (υπεύθυνος εδώ ο Βενεζουελάνος μαέστρος Γκουστάβο Ντουνταμέλ) και στον στίχο του πρωτότυπου, επιχειρεί χωρίς κενοφανείς (sic) νεωτερισμούς (όπως ο  Ιβο βαν Χοβε στο πιο πρόσφατο θεατρικό ανέβασμα) μία καλλιτεχνική και συμπεριληπτική επικαιροποίηση, όχι γιατί είναι «της μόδας» αλλά γιατί αυτό απαιτεί και προτάσσει το έργο εξαρχής. Απέναντι στην αδυναμία συνύπαρξης και στην ασέβεια της ταυτότητας το «West Side Story» μαλώνει, χορεύει, μάχεται, διεκδικεί, αγριεύει, παίζει, ματώνει, ερωτεύεται με οίστρο, μεράκι κι έμπνευση. Εξήντα χρόνια μετά επιστρέφει εύστοχο και δυστυχώς (πιο) επίκαιρο. Φανερώνει εγκάρδια τους κοινούς τόπους που γεφυρώνουν τις διαπολιτισμικές διαφορές, πυροδοτεί την οθόνη με έντονο χρώμα και μεγαλειώδη μουσική «όπως το έκαναν παλιά» (να, ακόμα το κάνουν κάποιοι), αποτυπώνει την εμπειρία της μετανάστευσης, τον τραχύ αγώνα για ζωή και καθαγιάζει τον έρωτα. Ακούραστος, αφοσιωμένος, γενναιόδωρος, πολύτιμος, ο Σπίλμπεργκ κάνει ένα μακροχρόνιο όνειρό του πραγματικότητα και παραδίδει μία από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Και της καριέρας του.