Κινηματογραφικές βιογραφίες: Μυστικά και ψέματα του «Braveheart» - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
10:24
18/5

Κινηματογραφικές βιογραφίες: Μυστικά και ψέματα του «Braveheart»

«Freeeeeedoooom»! Αναφορά στο «Braveheart», το ιστορικό έπος σε σκηνοθεσία Μελ Γκίμπσον που απέσπασε πέντε Όσκαρ μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας.

Από τον Πάνο Αχτσιόγλου

Η μεγαλειώδης ταινία του Μελ Γκίμπσον για τη ζωή του Σκοτσέζου επαναστάτη είναι γεμάτη ιστορικές ανακρίβειες και αισθητικές αντιφάσεις. Παρόλα αυτά ενθουσιάζει με την ορμητικότητά της, μετατρέποντας τελικά την κινηματογραφική απεικόνιση σε κομμάτι του θρύλου.

Braveheart (1995) του Μελ Γκίμπσον

Το 1995 ο Μελ Γκίμπσον σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί σε μια αιματοβαμμένη ταινία που έμελε να διευρύνει τους ορίζοντες του κινηματογραφικού ιστορικού έπους. Στη δεύτερη μόλις απόπειρά του ως δημιουργός, αναλαμβάνει να αφηγηθεί την ιστορία του μεγάλου Σκοτσέζου αγωνιστή Γουίλιαμ Γουάλας, ο οποίος στις αρχές του 1300 κατόρθωσε να ενώσει τις διαιρεμένες φυλές της Σκοτίας και να επαναστατήσει ενάντια στον βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδο Α'. Οι καταπράσινες, λασπωμένες πλάγιες των Χάιλαντς γεμίζουν με ηρωικές κραυγές και διαμελισμένα πτώματα, καθώς ο σκηνοθέτης αποτυπώνει με μοναδική μαεστρία και τεχνική αρτιότητα κάποιες από τις πιο καλά οργανωμένες σκηνές μάχης ευρείας κλίμακας. Η σπίθα που βάζει τη φωτιά της αντίστασης απέναντι στον τύραννο, οι θρύλοι γύρω από την προσωπικότητα, τα πολιτικά παιχνίδια και η ηρωική κατάληξη κινηματογραφούνται με μια σχεδόν σουρεαλιστική διάθεση, αναμιγνύοντας τη σφοδρότητα των συγκρούσεων (σε στιλ που θυμίζει την «ανήθικη» γραφή του «Mad Max») με τη μεγαλοπρέπεια των μεσαιωνικών ταινιών μιας άλλης κινηματογραφικής εποχής.

Μέσα σε όλα αυτά, θα ήταν βέβαια αφελές να πιστέψει κάνεις ότι το φιλμ επιχειρεί να ανακατασκευάσει πραγματικά ιστορικά γεγονότα -μέχρι και ο ίδιος ο Γκίμπσον τόνισε ότι πρόκειται για ταινία ιστορικής φαντασίας- αφού οι ανακρίβειες ξεκινούν ήδη από τα πρώτα δευτερόλεπτα του φιλμ (η εισαγωγική αφήγηση μας πληροφορεί ότι ο βασιλιάς Αλέξανδρος ο ΄Γ πέθανε το 1280 άκληρος, ενώ στην πραγματικότητα πέθανε το 1286 και είχε γιους) και συνεχίζονται μέχρι το ομολογουμένως ανατριχιαστικό φινάλε του.

Οι πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας για την υπαρκτή προσωπικότητα του Γουίλιαμ Γουάλας δεν είναι πολλές (οι περισσότερες προέρχονται από ένα παραδοσιακό ποίημα της εποχής) όμως σίγουρα δεν υπήρξε παιδί χωρικών, αλλά προνομιούχος γιος πλούσιου γαιοκτήμονα και μάλιστα ευγενικής καταγωγής. Οι ιστορικοί καταλήγουν επίσης στο συμπέρασμα ότι ο νόμος της πρώτης νύχτας (ή primae noctis),που έδινε το δικαίωμα στους Άγγλους αξιωματούχους να εκμεταλλεύονται σεξουαλικά τις γυναίκες την πρώτη νύχτα του γάμου τους, μάλλον δεν υπήρξε ποτέ.

Οι ιστορικές ανακρίβειες μεγεθύνονται ακόμη περισσότερο όσον αφορά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των Σκοτσέζων, με κορυφαία την περίφημη μάχη της γέφυρας του Στίρλινγκ η οποία στην ταινία δεν διαδραματίζεται σε γέφυρα αλλά σε λιβάδι. Οι αστοχίες συνεχίζονται και στην άλλη μεγάλη μάχη, αυτή του Φόλκρικ καθώς ο Ρόμπερντ του Μπρους (Σκοτσέζος ευγενής και διεκδικητής του θρόνου, που υποστήριζε μυστικά στην αρχή και φανερά στη συνέχεια τον αγώνα της ανεξαρτησίας) ουδέποτε πρόδωσε τον Γουάλας ενώ ακόμη και οι σημαίες των Ιρλανδών πολεμιστών, που αφελώς υποστηρίζεται ότι σταμάτησαν στη μέση της μάχης για να ανταλλάξουν όρκους φιλίας με τους Σκοτσέζους, ήταν έκτος τόπου και κυρίως χρόνου αφού η άρπα ως σύμβολο δεν είχε εισαχθεί νωρίτερα από το 1642.

Τέλος, το απόλυτο χρονικό παράδοξο προκύπτει με την εμφάνιση στην ταινία της βασίλισσας Ισαβέλλας της Γαλλίας (μια πανέμορφα θλιμμένη Σοφί Μαρσό) και νύφης του βασιλιά, η οποία αποστέλλεται για να διαπραγματευτεί και τελικά ερωτεύεται τον Γουάλας. Η ανάγκη για συναισθηματική εκτόνωση προφανώς υπερέβη της όποιας ιστορικής αλήθειας, γιατί τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο η Ισαβέλλα ήταν μόλις εννέα ετών.

Παρότι η ιστορική συνέπεια δεν προσεγγίζεται ούτε στον αισθητικό τομέα του φιλμ (ουδέποτε οι Σκοτσέζοι έβαφαν τα πρόσωπα τους πριν τη μάχη, ενώ το κιλτ θα εμφανιστεί μερικούς αιώνες αργότερα), αυτό που τελικά μοιάζει με προσβολή στην κουλτούρα και ιστορία της χώρας μετατράπηκε σε κινηματογραφικό θρίαμβο, κερδίζοντας συνολικά πέντε Όσκαρ, μεταξύ των οποίων αυτό της καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας.

Ο Γκίμπσον καταφέρνει να κατασκευάσει έναν ιστορικό αστικό μύθο ενισχύοντας τον κεντρικό χαρακτήρα με αλλόκοτους και πολλές φορές μοντέρνους τόνους, χωρίς ωστόσο να αμαυρώνει τα γεγονότα με τα χτυπητά του λάθη. Τι κι αν τελικά η τελευταία ηρωική κραυγή του Γουίλιαμ Γουάλας δεν βγήκε ποτέ από τα χείλη του βασανιζόμενος βίαια μέχρι θανάτου. Ακούγοντας για ακόμη μια φορά το σπαρακτικό μουσικό θέμα του Τζέιμς Χόρνερ υποβάλλεσαι τόσο από την πηγαία δύναμη της καταιγιστικής αυτής ταινίας, καταλήγοντας εν τέλη στο αδιάψευστο συμπέρασμα ότι μια σωστά διαχειρισμένη φαντασιακή αποτύπωση μπορεί να ενισχύσει και να περιβάλλει με δέος το μύθο, χωρίς στο τέλος να προσβάλλει την προσωπικότητα στην οποία αναφέρεται.