Essential Cinema #155: «The Locket» (1946) του Τζον Μπραμ

Κάποια έργα μοιάζουν με θαμμένους θησαυρούς, με λουλούδια των κάκτων της ερήμου. Υπάρχουν, δεν είναι όμως κανείς να τα θαυμάσει. Δεν ξέρω αν ένα λουλούδι ομορφαίνει όταν το κοιτάς ή αν ένας θησαυρός γίνεται πολυτιμότερος. Εσύ μάλλον ομορφαίνεις στην πρώτη περίπτωση – και πλουτίζεις στην δεύτερη. Οπωσδήποτε, η ταινία του Τζον Μπραμ, αυτού του γιγάντιου στιλίστα που κανείς δεν θυμάται πια, δεν απευθύνεται στο είδος της ποιητικής ομορφιάς ενός άνθους. Σίγουρα όμως αποτελεί θησαυρό του κινηματογράφου, αναντίρρητης ιστορικής αξίας και ατέρμονης παρακολουθητικής απόλαυσης.

...το «Locket» ξεκινά από την βασική του εξιστόρηση και βυθίζεται στο αχανές τεσσάρων (!!) αφηγήσεων μέσα στην αφήγηση

Η διαφήμιση του «Locket» είναι η αφήγησή του. Αυτό που επιχειρεί το σενάριο του Σέρινταν Γκίμπνεϊ και η σκηνοθεσία του Τζον Μπραμ είναι κάτι πρωτόφαντο, κάτι τόσο αριστοτεχνικό που ενώ εξελίσσεται ενδέχεται και να πανηγυρίσεις από ευτυχία. Πέντε χρόνια μετά τον «Πολίτη Κέιν» (που με τα φλας μπακ του είχε το κοινό του να πιστεύει ότι έχουν μπερδευτεί οι μπομπίνες!) και σχεδόν 65 πριν από το συγγενικής λογικής «Inception», το «Locket» ξεκινά από την βασική του εξιστόρηση και βυθίζεται στο αχανές τεσσάρων (!!) αφηγήσεων μέσα στην αφήγηση. Χωρίς τυμπανοκρουσία, χωρίς «θόρυβο πλοκής». Πρόκειται περί μνημειώδους επιτεύγματος, που υπερτονίζεται από την διαυγή παρουσίαση, το κρυστάλλινο γράψιμο, την καταπληκτική σεμνότητα που βάζει την υπογραφή στην απόλυτη υπηρεσία της ιστορίας.

Η οποία ιστορία, λες και δεν έφταναν οι αλλόφρονες κινηματογραφοφιλικοί πανηγυρισμοί, είναι ένα χιτσκοκικό όνειρο, νουάρ απόχρωσης, ρευμάτων Τενεσί Γουίλιαμς, φεμινιστικής αμφισημίας και ταξικής γενεαλογίας. Θα μείνω μόνο στον χιτσκοκισμό, όλα τα άλλα πράγματι αξίζει κανείς να τα διαπιστώσει tabula rasa επισκεπτόμενος το φιλμ. Και στον χιτσκοκισμό με άλλη έννοια. Διότι ο Μπραμ δεν αντιγράφει, το 1946 ο Χίτσκοκ δεν έχει σμιλεύσει απόλυτα το στιλ σε βαθμό να μιλά κανείς περί «χιτσκοκισμού». Αυτό θα συνέβαινε αργότερα. Ο Μπραμ, σε επίπεδο χειραγώγησης της ψυχολογίας του θεατή, διατήρησης της αμφισημίας, παράτασης της αγωνίας και φινιρίσματος της εκκρεμότητας (του σασπένς δηλαδή) έχει υπογράψει ένα κινηματογραφικό όνειρο.

Αν είχε το στομάχι να παίξει το παιχνίδι των γραφείων, της φήμης, των μαχαιρωμάτων – ναι, και αν είχε τις ψυχοσεξουαλικές εμμονές, δεκτό – ο Μπραμ αποδεικνύει και μόνο με το «Locket» το ύψος του. Ο Γερμανός δεν είχε τις αντοχές. Όπως άλλοι μεγάλοι (ο Ζακ Τουρνέρ φερ’ ειπείν), προτιμούσε να «κάνει τη δουλειά του», σκηνοθετώντας ιστορίες, όχι πάντα καλές, όχι πάντα αντάξιές του. Τούτο εδώ όμως ο Χίτσκοκ (και πολλοί άλλοι) θα το ζήλευαν με λύσσα. Και, εκτιμώ, δεν θα κατάφερναν να το κάνουν καλύτερα. Μια συγκεκριμένης κλάσεως καλλιτεχνική αριστοτεχνία χρειάζεται την σχεδόν παθολογική σεμνότητα, αυτήν που φτάνει την αφαίρεση στην κορυφή της, την απουσία. Εκεί που το δραματικό γεγονός, ακόμα και σε μια χολιγουντιανή παραγωγή, έρχεται σε απόλυτη νομοτέλεια, όταν πια δεν θα μπορούσε τίποτε άλλο να συμβεί παρά αυτό.  

O Μίτσαμ είναι μια παράξενη παραφωνία στην άγουρη αμηχανία του (του βγαίνει αξέχαστα πικρά στην τελική του σκηνή – ανθολογίας εντελώς), η Λαρέιν Ντέι είναι πέρα από κάθε περιγραφή εξοχότητας, φωτογραφίζει ο σπουδαιότερος φωτογράφος του είδους ο Νίκολας Μουζουράκα (με την προϋπηρεσία στον Τουρνέρ και τον Βαλ Λιούτον αλλά και το σημειακό «Stranger on the Third Floor») για τον οποίο εκκρεμεί εκτενής αναφορά που θα έρθει και αυτής η σειρά από τις σελίδες μας.

The Locket
ΗΠΑ, 1946
Σκηνοθεσία: Τζον Μπραμ Σενάριο: Σέρινταν Γκίμπνεϊ Φωτογραφία: Νίκολας Μουζουράκα Πρωταγωνιστούν: Λαρέιν Ντέι, Ρόμπερτ Μίτσαμ, Μπράιαν Αχέρν Διάρκεια: 85'