Κώστας Γαβράς: Με το δάχτυλο στη σκανδάλη

Γενέθλια σήμερα (92) για τον Ελληνο-Γάλλο σκηνοθέτη, με την λαμπρή ευρωπαϊκή και την αξιόλογη αμερικανική διαδρομή, ιερό τέρας για τις δύο χώρες της ζωής του.

Μάχιμος, ενίοτε στην νεότητά του ακόμα και πολεμικός, ο γεννημένος στην Αρκαδία Γαβράς, έφυγε στο εξωτερικό αμέσως μετά το σχολείο, καθώς λόγω του πατέρα του, που ήταν στέλεχος του ΕΑΜ και πολέμησε με τους κομμουνιστές στον Εμφύλιο πόλεμο, η είσοδός του στο πανεπιστήμιο ήταν προβληματική στην Ελλάδα του 1950.

Ο Γαβράς πήγε στο Παρίσι να διδαχθεί Νομικά, παράτησε την σχολή για να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο και την εκμάθησή του στα μέσα της δεκαετίας του '50, για να δουλέψει επί σειρά ετών ως βοηθός στο πλάι μεγάλων Γάλλων σκηνοθετών όπως ο Ίβ Αλεγκρέ και ο Ρενέ Κλερ.

Το 1965 κάνει το ντεμπούτο του, το «Διαμέρισμα Δολοφόνων», μπορεί και η καλύτερη ταινία του, με τρομερή υποκριτική συνδρομή από Σιμόν Σινιορέ, Ίβ Μοντάν, Μισέλ Πικολί, Ζαν-Λουί Τρεντινιάν ακόμα και την κόρη του Αλεγκρέ, Κατρίν.

Στην συνέχεια ο Γαβράς θα είχε επί χρόνια στο πλευρό του τον Ίβ Μοντάν, με τον οποίο βέβαια υπήρχε και κοινή αριστερή πολιτική πεποίθηση, συνεργασία που απέδωσε σειρά ταινιών που έφερναν τότε τον Γαβρά (κατά μία έννοια ως ακόμα και σήμερα) στην εμπροσθοφυλακή του παγκόσμιου πολιτικού σινεμά αιχμής, καταγγελίας και αγώνα εναντίον του αμερικανικού ιμπεριαλισμού - ως γνωστόν άλλου είδους ιμπεριαλισμός, ιδίως στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου δεν υπήρχε.

Από εδώ ασφαλώς μπορεί κανείς να πάρει και την σκυτάλη και να επιτεθεί όχι μόνο στην μονομέρεια του σινεμά-καταγγελίας του Κώστα Γαβρά (κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει άλλωστε κάποιον επειδή εξασκεί τις πεποιθήσεις του), αλλά περισσότερο στην αντίληψη του πολιτικού σινεμά του, που με μια έννοια ακουμπά στο σινεμά της ντουντούκας και του προσηλυτισμού ενός Όλιβερ Στόουν ή ενός Μάικλ Μουρ και με μια άλλη απλώς φορά πολιτικό προσωπείο ενώ στην ουσία προάγεται μέσω της θριλερικής φόρμας για να βρει ένα μεγαλύτερο κοινό. (σ.σ. η έννοια του προσωπείου εννοείται αισθητικώς και μόνο, ουδείς έχει λόγο να αμφιβάλλει για την ιδεολογική ακεραιότητα του σκηνοθέτη-Γαβρά.)

Ο Κώστας Γαβράς αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο σεβάσμια πρόσωπα του παγκόσμιου σινεμά, έχει πάρει ένα όσκαρ σεναρίου για τον «Αγνοούμενο» και άλλη μια υποψηφιότητα σεναρίου ξανά για το «Ζ», έχει τιμηθεί με Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο για το «Μουσικό Κουτί» (σε σενάριο Τζο Έστερχαζ παρακαλώ), έχει κατακτήσει δύο Φοίνικες στις Κάννες έναν Χρυσό για τον «Αγνοούμενο» κι έναν Επιτροπής για το «Ζ», ενώ διετέλεσε κατά την δεκαετία του '80 πρόεδρος της Γαλλικής Ταινιοθήκης (1982-1987) όπου σήμερα προεδρεύει εκ νέου τα τελευταία 17 χρόνια.

Να είναι γερός. Την επόμενη εβδομάδα (20/02/25) κυκλοφορεί η νέα ταινία του «Τελευταία Πνοή».