Μαύρος Κότσιφας, Μαύρο Βατόμουρο

Δύο κοτσύφια κι ένα βατόμουρο είναι οι μόνοι μάρτυρες σε ένα παρ' ολίγον δυστύχημα που καλωσορίζει την 48χρονη Έτερο στις πρώτες μέρες της υπόλοιπης ζωής της. Λίγες ώρες αφού δει τον εαυτό της στον πάτο της παλίρροιας, ο μέχρι πρότινος μοναχικός της βίος διαλύεται όταν παραδίδεται αμαχητί στην πρώτη της ερωτική επαφή. Το ξύπνημα της σεξουαλικότητάς της «μολύνει» τον αέρα της βαθιά συντηρητικής κωμόπολης γύρω της. Η Έτερο θα γίνει αμέσως αντικείμενο χαρακτηρισμών και κακεντρεχών συζητήσεων. Είναι πασιφανές πως η καταπιεσμένη φύση γύρω της τη ζηλεύει.

Τρία χρόνια πριν η ανερχόμενη Ελένε Ναβεριάνι (που λόγω περιορισμού της γλώσσας θα αναφέρουμε με το θηλυκό άρθρο, αλλά οφείλουμε να σημειώσουμε πως πρόκειται για non-binary άτομο που οι διεθνείς αντωνυμίες του είναι they/them) κατάφερε να καθιερωθεί στη συνείδηση του φεστιβαλικού κυκλώματος με την «Υγρή Άμμο», μια ταινία που έμοιαζε με το σαφώς πιο φιλόδοξο αλλά σεναριακά ατίθασο ξαδερφάκι του δικού μας «Απόστρατου» (καθόλου τυχαία, τόσο η Ναβεριάνι όσο και ο Μαυροειδής βρέθηκαν με τις επόμενες ταινίες τους στα παράλληλα τμήματα των δύο μεγαλύτερων φεστιβάλ του κόσμου). Και σε εκείνη την ταινία η Γεωργιανή σκηνοθέτις αποπειράθηκε να μιλήσει για gender politics υπό το πρίσμα μιας άγουρης κοινωνίας. Μέσα από τεμνόμενες ιστορίες παρουσίασε ένα ψυχογράφημα πλασμένο απ' τα μυστικά και τα ψέματα που καλλιεργούν τα χρηστά ήθη ή όσα τέλος πάντων θέλουν τους ανθρώπους καλουπωμένους σε ρόλους με βάση το φύλο τους, με αποτέλεσμα όσοι δεν χωράνε στα καλούπια να κρύβονται για να μην καταλήξουν παρίες.  

Εκεί οι ιστορίες της ήταν βαπτισμένες στην άστατη ενέργεια των νερών του Εύξεινου Πόντου κι ευλογημένες από την παλέτα που ανέσυρε κάποτε ο Παρατζάνοφ από τα χώματα, τα κοράλλια και τον ουρανό της περιοχής που ένωνε τη Μαύρη και την Κασπία Θάλασσα, στη σκιά του Καυκάσου. Στον «Μαύρο Κότσυφα» η παλίρροια έχει πια υποχωρήσει. Όλη αυτή η αχαλίνωτη ενέργεια κι αισθητικός πλούτος συγκεντρώνονται γύρω από ένα άτομο, μία γυναίκα που αν μη τι άλλο αποφασίζει πως πρέπει να σταματήσει να κρύβεται. Την ενσαρκώνει περισσότερο σαν σύμβολο και παρά μέσα από μια παραδοσιακή ερμηνεία, η εξαιρετικά εκφραστική μέσα στην ανέκφραστη αποφασιστικότητά της Εκατερίνε Καβλεϊσβίλι. Την πρωταγωνίστρια πλαισιώνουν δηκτικές λεπτομέρειες, όπως για παράδειγμα τα στείρα προϊόντα ομορφιάς που πουλάει στο μαγαζί της κι η ίδια δεν χρειάστηκε ποτέ, ή η προσποιητή ομοιογένεια στις υπόλοιπες γυναίκες του χωριού. Που στην καλύτερη σκηνή της ταινίας την καλούν στο σπίτι τους για να τη σχολιάσουν σε ένα αλήστου μνήμης χορικό.

Η Έτερο όμως δεν ακούει πια το χορό, αλλά γυρίζει και του αντιμιλάει με μια αλήθεια απελευθερωμένη από ένα επιθανάτιο όραμα. Η προβολή του βιολογικού της τέλους την ξυπνά από τον μεταφορικό θάνατο που βίωνε μέχρι εκείνη τη στιγμή. Αυτόν μιας ζωής συμβιβασμένης από τη μισερή ελευθερία της. Η Ναβεριάνι σκηνοθετεί ευφυώς μια πορεία από το θάνατο προς τη ζωή, τόσο με τη μεταφορική όσο και με την κυριολεκτική σημασία των λέξεων. Το ταξίδι ταυτίζεται με την οριστική απελευθέρωση, με την προσωπική πλήρωση και εν τέλει με τη εξύψωση της γυναικείας φύσης ανάμεσα στα πατριαρχικά της κακέκτυπα. Τουλάχιστον όπως το βιώνει ο υποφαινόμενος, ένας κατά τι νεότερος άνδρας, εξ ου και πιθανώς ακατάλληλος να μιλήσει με ακρίβεια για όσα διακριτικά, συγκροτημένα κι ευαίσθητα αποπνέει το φιλμ. Και τα οποία δεν μπορώ παρά με δέος να αντικρύσω, αφού είναι αποτέλεσμα μια εξαιρετικά διατυπωμένης καλλιτεχνικής πρότασης.