9:00
25/12

Ανασκοπηση 2018: Οι καλύτερες ταινίες που... δεν είδατε!

Η ομάδα του Σινεμά επιλέγει δέκα τίτλους της χρονιάς που δεν έφτασαν στις ελληνικές αίθουσες, αλλά αξίζουν της προσοχής σας.

«Won't You Be my Neighbor?» του Μόργκαν Νέβιλ

Αν μια από τις μεγαλύτερες ανθρώπινες αρετές είναι η ευσπλαχνία και αν η δυνατότητα του πράττειν το απόλυτο και ανιδιοτελές καλό δεν έχει εκλείψει σε αυτή τη ζωή, έστω κι αν και παραμένει έργο λίγων και εκλεκτών, τότε το αφοπλιστικό ντοκιμαντέρ του βραβευμένου με Όσκαρ Μόργκαν Νέβιλ («20 Feet From Stardom») έρχεται ως γλυκιά και αισιόδοξη πιστοποίηση των παραπάνω.

Έργα και ημέρες του Φρεντ Ρότζερς, ενός χαμηλόφωνου παρουσιαστή της διπλανής πόρτας ο οποίος εμπνεύστηκε την πιο ριζοσπαστική και προοδευτική παιδική εκπομπή της αμερικανικής τηλεόρασης, το «Won't You Be my Neighbor?» είναι ένα σπάνιο δημιούργημα: μια ταινία πλημμυρισμένη από καλοσύνη και αγάπη, που έχει κατορθώσει όχι μόνο να κατανοήσει το αντικείμενό της, αλλά και να γίνει προέκταση της φιλοσοφίας και του συναισθηματικού του κληροδοτήματος, οδηγώντας το σε διαχρονικής σημασίας αναγωγές. Γι΄αυτό και, όταν η συγκινησιακή κλιμάκωση του κινηματογραφικού αυτού «Γείτονα» εκτονώνεται κάποια στιγμή σε δάκρυα, να είστε σίγουροι ότι τα δάκρυα αυτά είναι τα πιο άξια ξοδεμένα για φετινή ταινία. Ανταποκρίνονται αυθόρμητα σε ένα από τα ωραιότερα ντοκιμαντέρ που είδαμε τα τελευταία χρόνια. Λουκάς Κατσίκας

«Sorry to Bother you» του Μπουτς Ράιλι

Η αντικαπιταλιστική ταινία της χρονιάς έρχεται από το Χόλιγουντ (!) και φέρει την υπογραφή του ράπερ Μπουτς Ράιλι, ο οποίος εδώ παραδίδει ένα ξεκαρδιστικό, σουρεαλιστικό και εξόχως πολιτικό, σκηνοθετικό ντεμπούτο. Στο επίκεντρο της ιστορίας του βρίσκεται ο Κάσιους (τον υποδύεται ο Λέικιθ Στάνφιλντ των «Atlanta» και «Get Out»), ένας νεαρός Αφροαμερικανός που καταλαβαίνει ότι η καριέρα του σαν πωλητής εκτοξεύεται όταν απευθύνεται στους υποψήφιους αγοραστές χρησιμοποιώντας προφορά λευκού. Σύντομα, ο δρόμος προς την κορυφή της corporate πυραμίδας ανοίγεται μπροστά του και το μεγάλο αφεντικό στέκεται πρόθυμο να του χαρίσει αμύθητο πλούτο, απαιτώντας όμως τις ανάλογες ηθικές και ιδεολογικές εκπτώσεις.

Ο Μπουτς Ράιλι καυτηριάζει με ευρηματικό τρόπο την «λευκή ανωτερότητα», την πατριαρχία και τις κοινωνικές ανισότητες της Αμερικής εστιάζοντας εύστοχα στην ταξική ρίζα του προβλήματος. Και τον αγαπάμε διπλά γιατί όταν ρωτήθηκε για το αν η ταινία του συνιστά μια απάντηση στην προεδρία Τραμπ, εκείνος απάντησε: «Έγραψα το σενάριο όταν είχαμε πρόεδρο τον Ομπάμα». Κωστής Θεοδοσόπουλος

«In Fabric» του Πίτερ Στρίκλαντ

Μετά την «Κάταλιν Βάργκα» του 2009, καμιά άλλη από τις τρεις ταινίες του Στρίκλαντ δεν έχει παιχτεί στη χώρα μας πέρα από φεστιβάλ. Ταινίες που βγάζουν από μέσα τους μια προσωπική ενοχή και μια λατρεία για το σινεμά του τρόμου και του φανταστικού στα 70ς, γεμάτες αναφορές στο περιεχόμενο και την ατμόσφαιρα. Πανελλήνια (και μοναδική, όπως φαίνεται) πρεμιέρα στο 24ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας, το «In Fabric» είναι η πρώτη του σπονδυλωτή δημιουργία, με ένα κόκκινο φόρεμα να ενώνει ιστορίες και να χωρίζει ανθρώπους, με τον Στρίκλαντ να εκφράζει την αγάπη του για τον μυστικισμό που έκρυβαν κάποτε τα εμπορικά καταστήματα στη Βρετανία, πριν μπλέξει στην απίθανη ιστορία του δαιδαλώδεις τραπεζικές εταιρείες και τεχνικούς πλυντηρίων που σε υπνωτίζουν. Τάσος Μελεμενίδης

«Annihilation» του Άλεξ Γκάρλαντ

Υπάρχει απάντηση στο γοητευτικό, μεταλλαγμένο αίνιγμα του «Annihilation»;

Υπάρχει σίγουρα εξέλιξη. Κινηματογραφική. Γιατί ο Άλεξ Γκάρλαντ επιστρέφει μετά το «Ex Machina» σε ένα τριπαριστό ταξίδι που συναντά τον σωματικό τρόμο του Κρόνενμπεργκ σε μία ταρκοφσκική «ζώνη». Βιολογική. Γιατί η πιο τραγική αυτοκαταστροφική επίθεση είναι η εκ των έσω, η ανεξέλεγκτη κυτταρική διαίρεση που γεννά καρκινικά κύτταρα. Καλλιτεχνική. Γιατί η Νάταλι Πόρτμαν παραδίδει άλλη μία ατρόμητη ερμηνεία. Ενστικτώδη. Γιατί τα ανθρώπινα ουρλιαχτά μιας αρκούδας θα σε στοιχειώνουν για πάντα. Αισθητική. Γιατί όπως έχουν υπαγορεύσει ο Χ.Ρ Γκίγκερ, ο Φράνσις Μπέικον, ο Ιερώνυμος Μπος, υπάρχει ομορφιά στην παραδοξότητα.

Υπάρχει απάντηση στο γοητευτικό, μεταλλαγμένο αίνιγμα του «Annihilation»; Μακάρι να το είχαμε δει στη μεγάλη οθόνη. Ίσως εκεί, παραδομένοι στην τολμηρή της εικονογραφία, να μη μας απασχολούσε η απάντηση. Πάνος Γκένας

«The Night Eats the World», του Ντομινίκ Ροσέ

Μια ταινία με ζόμπι που δεν μοιάζει με καμμία άλλη. Μια βραδιά σ' ένα πάρτι για μια πρώην που δεν θα γίνει ποτέ νυν, αλκοολικό ξενύχτι και ξημέρωμα σ' ένα Παρίσι καθόλου φαντασμένο μα, πια, εντελώς φαντασματικό, χαμένο στην ερημιά της επίθεσης νεκροζώντανων.

Art house τρόμος - άρα ναι, αργός ρυθμός και συμβολισμοί - όχι χωρίς αδυναμίες, αλλά με μερικές αξέχαστες στιγμές, όπως έναν καταπληκτικό Ντενί Αβάντ σε ζομπική μουγκαμάρα να αποτυπώνει όλη την γκροτέσκ τραγωδία της δραματουργικής σύλληψης των νεκροζώντανων ή ένα αφηγηματικό αίνιγμα στην καρδιά του που το φέρνει πιο κοντά στο «All is Lost» παρά στην ταινιογραφία του είδους. Με λύτρωση ή και χωρίς... Ηλίας Δημόπουλος

«The Raft» του Μάρκους Λίντεν

Από θέμα και μόνο τα σπάει, καθώς ξετυλίγει το κουβάρι του πιο αμφιλεγόμενου πειράματος στην ιστορία της ανθρωπολογίας που το 1973, έκλεισε έντεκα εθελοντές σε μία σχεδία που θα διέσχιζε ολομόναχη τον Ατλαντικό και που σύμφωνα με τον εμπνευστή του εγχειρήματος, τον Μεξικανό ανθρωπολόγο Σαντιάγο Χενοβές, σκόπευε να μελετήσει την ανθρώπινη επιθετικότητα σε συνάρτηση με την σεξουαλικότητα. Όμως εκεί που ένας συνηθισμένος ντοκιμαντερίστας θα επαφιόταν στο πλούσιο αρχειακό υλικό που ο Χενοβές είχε συλλέξει εν πλω και σε μπόλικες συνεντεύξεις με όσους συμμετέχοντες παραμένουν εν ζωή, ο Μάρκους Λίντεν συγκέντρωσε τους τελευταίους σε μία πιστή ρέπλικα εκείνης της σχεδίας που ο Τύπος της εποχής είχε βαφτίσει γλαφυρά «σχεδία του σεξ».

Το αποτέλεσμα είναι ένα συναρπαστικό ντοκιμαντέρ που καθώς εξελίσσεται σαν θρίλερ υπόγειων εντάσεων, δεν παύει στιγμή να στοχάζεται πάνω στα όρια της επιστήμης και την ηθική του παρατηρητή. Όσοι μερίμνησαν να δουν την «Σχεδία» στις 24ες Νύχτες Πρεμιέρας, μπορούν να το επιβεβαιώσουν. Νεκτάριος Σάκκας

«Madeline's Madeline» της Τζόζεφιν Ντέκερ

Στην Τζόζεφιν Ντέκερ χρωστάμε για αρχή την ανακάλυψη του εκθαμβωτικού ταλέντου της Ελένα Χάουαρντ, της πρωτοεμφανιζόμενης ηθοποιού που δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας ως Μάντλιν στην τρίτη σκηνοθετική απόπειρα της Αμερικανίδας δημιουργού.

Στη συνέχεια, δεν μπορούμε παρά να αναφερθούμε στην τολμηρή και αναζωογονητική -για το ίδιο το μέσο- προσέγγιση της Ντέκερ στην φόρμα και στις τεχνικές της κινηματογραφικής αφήγησης. Μετά τα «Butter on the Latch» και «Thou Wast Mild and Lovely», η σκηνοθέτις εξερευνά περαιτέρω τα όρια της κινηματογραφικής γλώσσας, με το αποτέλεσμα ευτυχώς να μην περιορίζεται σε μια αισθητικοποίηση της εμπειρίας αλλά να διαθέτει ουσία και ψυχή. Το «Madeline's Madeline» θα ανταμείψει τους υπομονετικούς, θα κουράσει φυσιολογικά κάποιους άλλους αλλά το σίγουρο είναι ότι έχει αφήσει ανεξίτηλο το κινηματογραφικό του αποτύπωμα στην χρονιά που μας πέρασε. Κωστής Θεοδοσόπουλος

«We the Animals» του Τζερεμάια Ζέιγκαρ

Χαρακτηρίστηκε το «νέο Moonlight», όμως όσο τιμητικές και αν είναι τέτοιου είδους συσχετίσεις, τούτο το ανεξάρτητο διαμάντι που έλαμψε στο Σάντανς δικαιούται να αναπνέει μέσα από δικά του πνευμόνια. Κυρίως επειδή αποδείχθηκε εξίσου αυθεντικό με το απροσδόκητα επιτυχημένο φιλμ του Τζένκινς που σάρωσε τα Όσκαρ το 2017. Σκηνοθετημένο από τον Τζερεμάια Ζέιγκαρ στο ντεμπούτο του στη μυθοπλασία, το «We the Animals» αφηγείται την ιστορία τριών μικρών αδελφών, ιδωμένη μέσα από τα μάτια του μικρότερου εξ αυτών, ο οποίος βρίσκει στη ζωγραφική έναν δίαυλο έκφρασης για όσα σιγοβράζουν στην ψυχή του. Αφοπλιστικά ποιητικό και ευρηματικά ιμπρεσιονιστικό, το υπέροχο αυτό φιλμ είναι ένας αξιαγάπητος και πάνω απ’ όλα ειλικρινής ύμνος στην νεότητα, την αδελφοσύνη, το φάντασμα της ενηλικίωσης και τη διαφορετικότητα. Νεκτάριος Σάκκας

«★» του Γιόχαν Λουρφ

Θα ήταν άδικο να κατηγορήσει κάποιος την εγχώρια διανομή για το ότι δεν κυκλοφόρησε αυτό το φιλμ, που μοιάζει να έχει θέση περισσότερο σε μουσεία. Από την άλλη, με όσα κυκλοφορούν στην αγορά μας, ίσως να μπορεί και να την κατηγορήσει. Όπως και να ‘χει, το «αστεράκι» ήταν για μένα μια από τις πιο γαλήνιες προβολές της χρονιάς, μια εμμονική συλλογή ενός ανθρώπου από εκατοντάδες σκηνές μέσα από την ιστορία του σινεμά, όπου η κάμερα γυρνά ψηλά στον ουρανό και βλέπει τα αστέρια. Πέρα από την ηρεμία που σου προσφέρει, μπορεί να βάλει κάποιον εξίσου εμμονικό στο κόλπο να προσπαθεί να αναγνωρίσει τις ταινίες και το όλο αποτέλεσμα είναι διασκεδαστικό. Τάσος Μελεμενίδης

«The Tale» της Τζένιφερ Φοξ

Κι όμως. Μια από τις δυο-τρεις καλύτερες αμερικανικές δημιουργίες του 2ο18 δεν είδε ποτέ το φως των αιθουσών εκτός φεστιβαλικού κυκλώματος, γιατί προβλήθηκε κατευθείαν στην τηλεόραση, έχοντας αγοραστεί από το κανάλι HBO. Όσο αποκαρδιωτικό κι αν είναι το γεγονός ότι το αληθινά ενδιαφέρον σινεμά ντεμπουτάρει όλο και συχνότερα πλέον στη μικρή οθόνη, το «The Tale» είναι ένα παράδειγμα ώριμου και άφοβου φιλμ που ελάχιστοι επιχειρούν (πόσω μάλλον χρηματοδοτούν) σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Πρώτη σκηνοθετική και σεναριακή κατάθεση της Τζένιφερ Φοξ εκτός του τομέα των ντοκιμαντέρ στον οποίο είχε μέχρι τώρα αφοσιωθεί, το αυτοβιογραφικό της δράμα χρησιμοποιεί την αφήγηση ως εργαλείο έρευνας και ψυχολογικής ανασκαφής και την ιστορία που διηγείται ως χειρονομία θάρρους και εξορκισμού. Καθώς η ηρωίδα σκαλίζει τις επώδυνες λεπτομέρειες ενός συγκεκαλυμμένου σεξουαλικού της τραύματος, που δεν είναι άλλο από αυτό της ίδιας της Φοξ, η ταινία γίνεται μια εξαιρετική σπουδή πάνω στις ραδιούργες λειτουργίες της μνήμης, τους συλλογικούς και ατομικούς τρόπους απώθησης ενός οδυνηρού συμβάντος και τις βολικές πλάνες που προσφέρουν οι μυθοπλασίες τις οποίες επινοούμε για τον εαυτό μας.

Έχει, τέλος, ως πρωταγωνίστρια μια από τις κορυφαίες και πιο ανεπιτήδευτες ηθοποιούς που υπάρχουν: τη Λόρα Ντερν η οποία ενσαρκώνει στις ανήσυχες εκφράσεις και τους νευρικούς μορφασμούς της την ήρεμη συντριβή ενός ανθρώπου που έρχεται αντιμέτωπος με τις σκληρές αλήθειες των εξωραϊσμένων αναμνήσεών του. Εάν το «The Tale» είχε ευτυχήσει να προβληθεί στις ελληνικές αίθουσες, θα είχε βέβαιη μια θέση στο top 10 με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Λουκάς Κατσίκας