Essential Cinema #35: «It’s a Gift» (1934) του Νόρμαν Ζ. ΜακΛίοντ

Αν θελήσει κανείς να ρίξει μια ματιά στην περιπετειώδη ζωή του Γουίλιαμ Κλοντ Ντιούκενφιλντ, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του κωμικού Γ. Κ. Φιλντς, θα διαπιστώσει πως μεγάλο μέρος του χιούμορ του ο ηθοποιός το άντλησε κατευθείαν από αυτή. Ο Φιλντς αναζήτησε καταφύγιο στη σωματική έκφραση του γέλιου για να μπορέσει να ξορκίσει τις αντιξοότητες που τον πέρασαν από σαράντα κύματα προτού του αφαιρέσουν τη ζωή, στο απόγειο μάλιστα της καριέρας του, εξαιτίας μιας αδύναμης υγείας και ενός σταθερού εθισμού στο αλκοόλ.

Άστεγος για μικρά διαστήματα της εφηβείας του, και αυτοσυντηρούμενος από τη στιγμή που ήρθε σε οριστική ρήξη με τον αυστηρό πατέρα του, ο Φιλντς επέλεξε από πολύ νωρίς στη ζωή του το δρόμο της κωμωδίας για να εκφραστεί, από τη δουλειά τού ζογκλέρ και το σύντομο πέρασμα του στο θεατρικό βοντβίλ μέχρι τους πρώτους του ρόλους ως καρατερίστας. Το ουσιαστικό του πέρασμα στη θέση του σεναριογράφου και πρωταγωνιστή συνοδεύτηκε από μερικές ξεκαρδιστικές ταινίες, μεταξύ των οποίων βρίσκεται το «Never Give a Sucker an Even Break» (1941), το «Bank Dick» (1940) και βέβαια το «It’s a Gift» (1934), στην εποχή του, όμως, δεν κατάφερε να γίνει γνωστός έξω από τα σύνορα της χώρας του.

Μια ατέλειωτη κωμωδία της δυσαρέσκειας, των ενοχλήσεων και της αναστάτωσης, ένας σαρωτικός τροχός που παρασύρει στο απόλυτο χάος προτού επαναφέρει την ύστατη στιγμή την τάξη.

Μόνο μετά θάνατον ο Φιλντς έφτασε να θεωρηθεί ένας από τους σπουδαιότερους πρωταγωνιστές της αμερικανικής κωμωδίας και να συναντήσει ένθερμους θαυμαστές όπως ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ και ο Γούντι Άλεν. Μπορεί οι ταινίες του να γνώριζαν εμπορική απήχηση, ο ίδιος δεν έτυχε ωστόσο της ευρείας αποδοχής άλλων κωμικών της γενιάς του. Ισως γιατί η οξύτατη σάτιρα και το παλαβό του χιούμορ άργησαν να αναγνωριστούν. Στις μέρες του, μάλιστα, ελάχιστα στούντιο έδειχναν αρχικά διατεθειμένα να τα στηρίξουν.

Μέγας καρικατουρίστας της καθημερινότητας του μέσου Αμερικανού εργαζόμενου και οικογενειάρχη, ο Φιλντς έκρυβε πίσω από τις καυστικές σεναριακές του δουλειές (τις οποίες υπέγραφε με απίστευτα ψευδώνυμα) όλα τα απωθημένα των συμπατριωτών του για τα κακώς κείμενα της ζωής τους. Οι χαρακτήρες που υποδυόταν ήταν συνήθως κουρασμένοι μεσήλικες, γονατισμένοι από το γενικό παράλογο του κόσμου στον οποίο ζουν και μπουχτισμένοι από τις κοινωνικές συμβάσεις που είχαν εξαρχής αποδεχτεί: μια δουλειά που δεν τους εκφράζει, ένα γάμο στον οποίο δεν έχουν το πάνω χέρι, παιδιά που δε λένε να συμμορφωθούν και οικονομική κατάσταση που δε βελτιώνεται.

Οι ήρωες του Φιλντς έχουν έναν κρυφό κυνισμό και μια καμουφλαρισμένη περιφρόνηση προς όλα τα παραπάνω, μοναδική άμυνά τους και αυθόρμητη αντίδραση σε έναν κόσμο όπου βασιλεύει το τυχαίο, η έλλειψη επικοινωνίας, ο φιλοτομαρισμός. Στο «Ιt’s a Gift» η επιδίωξη της ευτυχίας ταυτίζεται με τα στρέμματα ενός πορτοκαλεώνα που περιμένει τον πρωταγωνιστή στην επαρχία μαζί με την υπόσχεση μιας ειδυλλιακής ζωής μακριά από την κούραση της μητρόπολης. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει για να δει το όνειρό του να πραγματοποιείται είναι να πείσει τη δύστροπη και πολυλογού σύζυγό του να εγκαταλείψει το διαμέρισμά τους στην πόλη και να τον ακολουθήσει μαζί με τα παιδιά. Αυτό, όμως, δεν αποδεικνύεται τόσο εύκολο.

Παρ’ όλο που η ιστορία μπορεί άνετα να ειπωθεί με δύο γραμμές, αυτό που απογειώνει την ταινία στα επίπεδα του κλασικού είναι το αλάνθαστο ένστικτο του ηθοποιού για ακριβές κωμικό timing και οι απαράμιλλες επιδόσεις του σε ένα χιούμορ οπτικό και λεκτικό, το οποίο στηρίζεται εξολοκλήρου στον εμπνευστή του. Το συγκεκριμένο φιλμ συνοψίζει επάξια την ουσία της τέχνης που σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του υπηρέτησε θαυμάσια ο ηθοποιός. Είναι μια ατέλειωτη κωμωδία της δυσαρέσκειας, των ενοχλήσεων και της αναστάτωσης, ένας σαρωτικός τροχός που παρασύρει χαρακτήρες και καταστάσεις στο απόλυτο χάος, προτού επαναφέρει την ύστατη στιγμή την τάξη. Αμίμητος στο να αντλεί χιούμορ από τις πιο αντίξοες συνθήκες, ο Γ. Κ. Φιλντς φρόντισε μέσα από τις ταινίες του να μοιραστεί με τους θεατές την πεποίθηση ότι ο μόνος τρόπος να αντεπεξέλθει κανείς σε μια πενιχρή και άδικη ζωή είναι να μην παίρνει τίποτα στα σοβαρά. Όποιος ακολούθησε το παράδειγμά του αποκλείεται να βγήκε χαμένος.

IT’S A GIFT
ΗΠΑ, 1934
Σκηνοθεσία: Νόρμαν Ζ. ΜακΛίοντ Σενάριο: Τζακ Κάνινγκχαμ, Τζ. Π. ΜακΕβόι Φωτογραφία: Χένρι Σαρπ Μουσική: Τζον Λίπολντ Πρωταγωνιστούν: Γ.Κ. Φιλντς, Κάθριν Χάουαρντ, Τζιν Ρούβερολ, Ταμάνι Γιάνγκ Διάρκεια: 68΄