22:36
3/3

Pulp Fiction

Άνθρωποι της Μαφίας, ένα πτώμα, δύο απελπισμένοι ληστές, η γοητευτική γυναίκα του αφεντικού, ένα ρολόι με συναισθηματική αξία, ένας στημένος αγώνας μποξ… Ο Κουέντιν Ταραντίνο μετατρέπει το Λος Άντζελες σε μια τεράστια αποθήκη, μαζεύει εκεί τους ήρωές του και επιστρέφει στα φτηνά paperback της δεκαετίας του ’30 (εξ ου και ο τίτλος). Τζέιμς Κέιν, Ντάσιελ Χάμετ, Κόρνελ Γούλριτς, παλιές ιστορίες μέσα από καινούργιες εικόνες. Το σινεμά της νέας δεκαετίας;

Το «Reservoir Dogs» ήταν ένα κινηματογραφικό (και κινηματογραφόφιλο) patchwork που ισορροπούσε επικίνδυνα ανάμεσα στον ωμό ρεαλισμό και την ανατρεπτική φάρσα. Ό,τι συνέβαινε στο πρώτο πλάνο κουβαλούσε μαζί του (στους διαλόγους, τις χιουμοριστικές καταστάσεις, τη μουσική) και το σχόλιό του, ένα ευφυές, απόλυτα πετυχημένο, κινηματογραφικό παιχνίδι.

Παλιές ιστορίες μέσα από καινούργιες εικόνες. Το σινεμά της νέας δεκαετίας;

Και σ’ αυτή την ταινία, η αφετηρία είναι η ίδια. Ιστορίες διαφορετικών ανθρώπων διασταυρώνονται, ο κύριος χαρακτήρας της μιας γίνεται δευτερεύων στην επόμενη, ώσπου όλα να κλείσουν σ’ έναν αναπάντεχο κύκλο. Αν στο «Reservoir Dogs», όμως, η εξέλιξη ήταν – με ελάχιστα φλας μπακ – γραμμική, στο «Pulp Fiction» η αφηγηματική τεχνική γίνεται περισσότερο πολύπλοκη: χρονικά πρωθύστερα, αποσπασματική δομή, διαφορετικές οπτικές γωνίες του ίδιου γεγονότος.

Και, φυσικά, οι δεκάδες αναφορές – δάνεια από ταινίες, το αγαπημένο χόμπι του Ταραντίνο. Εδώ, κυρίως οι αστυνομικές ταινίες και τα φιλμ – νουάρ του ’40. Ο γκάνγκστερ που συνοδεύει τη γυναίκα του αφεντικού του με την εντολή να μην την «ακουμπήσει» - και το κάνει. Ή ο μποξέρ που πληρώνεται για να πουλήσει έναν αγώνα – και δεν το κάνει.

Ο Ταραντίνο είναι ένας θρασύς κινηματογραφικός ταχυδακτυλουργός – καμιά αμφιβολία γι’ αυτό. Εξαίρετος σεναριογράφος και ικανότατος εικονοπλάστης, μοιάζει, πίσω από την κάμερα, με έναν αφηνιασμένο μπόμπιρα, ο οποίος διασκεδάζει αφάνταστα παίζοντας με τα ακριβά του παιχνίδια (τα κλισέ, τα είδη, τις συμβάσεις, τους ίδιους τους θεατές). Η πρόθεσή του είναι να μας αφήσει άφωνους, προκαλώντας μας, συγχρόνως, να πάρουμε θέση: Δημιουργός ή απατεώνας;

Όπως σε πολλά πράγματα, η απάντηση βρίσκεται κι εδώ κάπου στη μέση. Μέσα από την καταιγιστική δράση και το δαίδαλο των παραπομπών – αναφορών, εκείνο που καταλαβαίνει κανείς στο «Pulp Fiction», αν προλάβει να σκεφτεί είναι ότι πρόκειται για μια καλομελετημένη κατασκευή. Ένα τεράστιο patchwork που, όμως, η ιστορία του λειτουργεί και μας κρατάει εκεί ως το τέλος.

Eκείνο που καταλαβαίνει κανείς στο «Pulp Fiction», αν προλάβει να σκεφτεί, είναι ότι πρόκειται για μια καλομελετημένη κατασκευή

Το «πρώτο πλάνο» της ταινίας διογκώνεται διαρκώς, προσφέροντάς μας – σε σχέση με το «Reservoir Dogs» - όλο και πιο πολλά: Πιο πολύ αίμα, πιο πολύ πιστολίδι, περισσότερα ναρκωτικά, πιο χοντρές πλάκες. Τα υπόλοιπα υποχωρούν και η αίσθηση του παιχνιδιού αναδεικνύεται πλέον ξεκάθαρα και μεγαλόπρεπα. Το σινεμά της νέας δεκαετίας;

Η εποχή μας είναι φορτωμένη εικόνες και κανένας, κινηματογραφιστής ή θεατής, δεν είναι πλέον αθώος. Αν, από εκεί και πέρα, η υπερβολική ταχύτητα και οι παντός είδους εικόνες στο μίξερ είναι τα χαρακτηριστικά της, τότε, ναι, αυτό είναι το μοντέρνο σινεμά. Με τον ίδιο τρόπο που ο Κώστας Χαρδαβέλλας είναι ο ιδανικός μας ρεπόρτερ.

To «Pulp Fiction», βέβαια, δεν πάσχει από κινηματογραφικό λαϊκισμό. Απλά παίρνει τον εαυτό του πολύ στα σοβαρά – η απόσταση του Ταραντίνο από τους ήρωές του δεν είναι καν η στοιχειώδης – πράγμα που δεν είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε και εμείς. Μπορούμε να το απολαύσουμε, χωρίς τύψεις, κοιτώντας το έτσι ακριβώς όπως είναι: Ένα ευτελές – κινηματογραφικό – δώρο, στην πολυτελέστερη και πιο εντυπωσιακή συσκευασία που είδατε ποτέ.

Η κριτική της ταινίας δημοσιεύθηκε στο τεύχος 51 του Περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ (Νοέμβριος 1994).