9:00
10/12

Η Σιωπή των Αμνών

Silence of the Lambs

Όταν το βιβλίο του Τόμας Χάρις «Η Σιωπή των Αμνών» έγινε best seller στην Αμερική προκαλώντας βουβό θαυμασμό σε κοινό και κριτικούς, οι κινηματογραφικές εταιρείες άρχισαν την αναμενόμενη μάχη τους για τα δικαιώματα μεταφοράς του έργου στη μεγάλη οθόνη. Η Orion πήρε γρήγορα το προβάδισμα μετά από τη σχετική απαίτηση ενός από τους βασικότερους σταρ της. O Tζιν Xάκμαν, αγαπημένος ηθοποιός όλων σχεδόν των σκηνοθετών του Χόλιγουντ, ήθελε τη «Σιωπή» για να κάνει το ντεμπούτο του πίσω από την κάμερα σκηνοθετώντας και - ίσως - πρωταγωνιστώντας στην ταινία. Λοιπόν, η Orion του έκανε το χατίρι και πήρε τα πολυπόθητα δικαιώματα. Αλλά... 

Ο Χάκμαν έχοντας πλέον μπροστά του πραγματοποιημένη τη δυνατότητα να ασχοληθεί με την ταινία των ονείρων του, ανακάλυψε πως η «Σιωπή» είχε όλα τα κατάλληλα συστατικά για να εξελιχθεί μάλλον σε εφιάλτη. Το βιβλίο που κάποιοι αποκάλεσαν αρρωστημένο αριστούργημα (πω, πω!) προσφερόταν περισσότερο για να καταστρέψει, παρά για να προωθήσει παραπέρα μία ήδη πετυχημένη καριέρα. Σωροί πτωμάτων, γδαρσίματα και κανιβαλισμοί έφεραν τον Χάκμαν σε αμηχανία (θα κατάφερνε να μεταμορφώσει το υλικό σε εικόνες που δεν θα ενοχλούσαν το κοινό;) και γρήγορα αποσύρθηκε από το σχέδιο. Κατά (απρόοπτη) επιλογή των παραγωγών, ο Τζόναθαν Ντέμι ανέλαβε τη σκηνοθεσία και κατά κοινή ομολογία των θεατών, των ευτυχισμένων από τα έσοδα παραγωγών και του συνεργείου έκανε θαύματα.

Η παρουσία του Χόπκινς-Λέκτερ αποδεικνύεται καταλυτική - κυριολεκτικά κόβει και ράβει την ταινία

Σκεφτείτε, αγαπητοί φίλοι, τον εαυτό σας στην καρέκλα του σκηνοθέτη. ‘Εχετε στα χέρια σας μία ιστορία όπου μία άβγαλτη ντετέκτιβ του FBI αναζητά τη βοήθεια ενός ψυχωτικού (;) δολοφόνου, ενός κανίβαλου που ποτέ δεν έχει πάψει να ασχολείται με το αγαπημένο του σπορ, για να εντοπίσει έναν άλλο δολοφόνο, που έχει τη συνήθεια να γδέρνει τα θύματα του (το γιατί είναι έκπληξη). Το θέμα σίγουρα δεν προδιαθέτει για καλοπροαίρετη οικογενειακή διασκέδαση και πολλοί σκηνοθέτες θα τα είχαν βρει σκούρα. Στην ίδια αμηχανία βρέθηκε και ο Χάκμαν και η αμηχανία ποτέ δεν φτιάχνει μία καλή ταινία.

Ο Ντέμι, όμως, αποδείχθηκε πολύτιμος εφευρέτης. Σε όλη τη διάρκεια της, η ταινία δεν παύει να αλλάζει τα διαπιστευτήρια της. Δεν κρίνει τους ήρωες. Δεν κρίνει τις πράξεις. Θολώνει τα όρια ανάμεσα στους καλούς και στους κακούς, θυμίζοντας μας διακριτικά πώς τα πράγματα δεν είναι πάντα αυτά που νομίζουμε πως είναι. Αυτή ακριβώς η έλλειψη της παραδοσιακής χολιγουντιανής ηθικής, και στους ήρωες και στα θέματα της «Σιωπής», είναι που κάνει την ταινία ξεχωριστή και ένα γνήσιο παιδί του ‘90. 

Ταινίες σαν τη «Σιωπή των Αμνών» μας θυμίζουν πως η μαγεία του σινεμά μένει ζωντανή.

Ο πραγματικός ήρωας στη «Σιωπή των Αμνών», αυτός που έχει τα ισχυρότερα πάθη, τις καλύτερες εφευρέσεις και τη μεγαλύτερη δικαίωση είναι ο κανίβαλος Λέκτερ Αν και η ερμηνεία του Χόπκινς έχει τραβηχτεί λιγάκι από τα μαλλιά (στα πλαίσια του συνηθισμένου πια στο Χόλιγουντ overacting), η παρουσία του Χόπκινς-Λέκτερ αποδεικνύεται καταλυτική - κυριολεκτικά κόβει και ράβει την ταινία. Όλοι συμφωνούν πως ο κύριος Χόπκινς τρέχει ολοταχώς προς την υποψηφιότητα για Όσκαρ ηθοποιίας (η Ακαδημία έχει αδυναμία σ’ αυτούς τους χαρακτήρες και το έχει αποδείξει επανειλημμένα), ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχουν και πολλές αμφιβολίες πως ο Χάνιμπαλ Λέκτερ θα κοσμήσει με την παρουσία του τις οθόνες μας τουλάχιστον για μία τρίτη φορά. Τρίτη φορά, βέβαια, γιατί υπήρξε και πρώτη - ο Λέκτερ ήταν ο αφανής πρωταγωνιστής και στην ταινία «Ο Ανθρωποκυνηγός» σε σκηνοθεσία Μάικλ Μαν που βασίστηκε στο πρώτο σχετικό μυθιστόρημα του Τόμας Χάρις, το «Red Dragon» (η ταινία κυκλοφορεί ακόμα σε βίντεο και κατά τη γνώμη του συντάκτη αξίζει οπωσδήποτε τον κόπο). Αλλά εδώ ο Χόπκινς κλέβει την παράσταση. Ο πραγματικός κακός της ταινίας μοιάζει μονάχα σκιά μπροστά του.

Η κρυφή χημεία της επαφής ανάμεσα στον κανίβαλο Λέκτερ και στην άρτι αφιχθείσα από την επαρχία της άγνοιας πράκτορα Στάρλινγκ γίνεται το επίκεντρο της ιστορίας. Με τρόπο... ελαφρώς συγκαλυμμένο, ένα ολόκληρο παιχνίδι ανταλλαγών και ρόλων παίζεται μέσα στη «Σιωπή των Αμνών», παράλληλα με τη δράση και για όποιον βέβαια ενδιαφέρεται. Το μεταμφιεσμένο παιχνίδι με το σεξ γίνεται το αδήλωτο ατού της ταινίας και η μετάβαση από ρολό σε ρολό η υπόγεια μαγεία της.

Αλλά… ας μην φλυαρούμε. Η χάρη της «Σιωπής των Αμνών» βρίσκεται στις μεγάλες τις εικόνες (και στα όσα χωράνε μέσα), στη συναρπαστική φαντασία του Ντέμι και στην κλασική γοητεία των εικόνων. Και, πιστέψτε το, Η «Σιωπή των Αμνών» με όλα τα φανερά και κρυφά της ατού, θα μείνει στην ιστορία σαν μία κλασική ταινία - ένα έργο που άγγιξε πολλούς και διαφορετικούς μεταξύ τους ανθρώπους. Τα λόγια, οι έπαινοι, οι ερμηνείες μου φαίνονται σχεδόν περιττά. Σκηνοθέτες σαν τον Ντέμι, πρόσωπα σαν τον Χόπκινς, ταινίες σαν τη «Σιωπή των Αμνών» μας θυμίζουν πως η μαγεία του σινεμά μένει ζωντανή.

Η κριτική της ταινίας «Η Σιωπή των Αμνών» δημοσιεύθηκε στο τεύχος 19 του Περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ (Οκτώβριος 1991).