10:08
17/2

Berlinale 2022: Τα καταλανικά καλοκαίρια, το συγκινητικό «Αντίο» του Ταβιάνι και ο ακούραστος Χονγκ Σανγκσού

Με το πρώτο στάδιο της φετινής Μπερλινάλε (10-16/2) να φτάνει στο τέλος του, βρεθήκαμε απέναντι στα τελευταία φιλμ του Διαγωνιστικού τμήματος. Η Τρίτη (15/2) ξεκίνησε για εμάς με το δεύτερο φιλμ της Κάρλα Σιμόν, της Καταλανής σκηνοθέτιδας που είχε κάνει αίσθηση το ’17 με το αφοπλιστικά τρυφερό «Summer 1993». Όπως και το ντεμπούτο της, έτσι και το «Alcarras» διαδραματίζεται και πάλι καλοκαίρι στην επαρχία της γενέτειράς της (σ.σ. το Αλκαράς του τίτλου αναφέρεται στο ομώνυμο χωριό). Αυτή τη φορά ωστόσο, στο επίκεντρο δε βρίσκεται ένα παιδάκι, αλλά μια ολόκληρη οικογένεια αγροτών. Η ετήσια ρουτίνα τους να βγάλουν τα προς το ζην από τις ροδακινιές τους, επισκιάζεται από τα νέα πως μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα πρέπει να εγκαταλείψουν το κτήμα.

Στο «Alcarras» (που απέσπασε τελικά την Χρυσή Άρκτο), η Σιμόν σκηνοθετεί με εμφανή την αυτοπεποίθηση της εντοπιότητας τρεις γενιές από την πρωταγωνίστρια οικογένεια, αφιερώνοντας μεν ξεχωριστό χρόνο στα παιδιά, την ανεμελιά των πιο μικρών και το ξεπέταγμα των εφήβων μελών, επιμερίζοντας ωστόσο τον φιλμικό χρόνο σε όλα τα μέλη. Η άνεση, η αληθοφάνεια και η αμεσότητα στη ματιά της είναι εμφανής, όσο και η ενσυναίσθησή της απέναντι σε ένα πικρό τέλος εποχής. Στον αντίποδα ωστόσο, ο αφηγηματικός της ρυθμός δεν αποδεικνύεται το ίδιο σφριγηλός με εκείνον του «Summer 1993» και η ευρεία κλίμακα των χαρακτήρων που έχει να διαχειριστεί εδώ δεν τη βοηθούν. Αξίζει πάντως να επισημάνουμε πως για μια ταινία με πολλά κοντινά πλάνα, το γενικό στο φινάλε είναι εκείνο που κλέβει την παράσταση ως σημειολογικά καίριο.

Η συνέχεια περιελάμβανε πέρασμα από μια ανερχόμενη σε δύο καταξιωμένους δημιουργούς. Αρχικά, τη φορτισμένη επάνοδο του Πάολο Ταβιάνι με την πρώτη ταινία που γύρισε δίχως τον εκλιπόντα αδελφό του, Βιτόριο. Όμως το «Leonora Addio» είναι γενικότερα ένα φιλμ πολλαπλών επιστροφών. Πρώτα απ’ όλα του ίδιου του Πάολο στο Φεστιβάλ όπου δέκα χρόνια πριν κέρδισε παρέα με τον Βιτόριο τη Χρυσή Άρκτο για το «Ο Καίσαρας Πρέπει να Πεθάνει». Έπειτα, σηματοδοτεί μια επιστροφή όχι μόνο στην μορφή του Λουίτζι Πιραντέλο, αφού σημαντικό μέρος της ταινίας περιστρέφεται γύρω από τις στάχτες του και τη μεταφορά τους από τη φασιστική Ρώμη στη γενέτειρά του Σικελία, αλλά και στο ίδιο έργο του νομπελίστα συγγραφέα (οι Ταβιάνι είχαν διασκευάσει μεταξύ άλλων το «Χάος», ενώ εδώ ο Πάολο ενσωματώνει την τελευταία ιστορία που έγραψε ο Πιραντέλο λίγο πριν το θάνατό του, «The Nail»). Το μείζον εδώ όμως είναι πως το «Αντίο» του τίτλου δεν αφορά τόσο στην ομώνυμη νουβέλα του Πιραντέλο, αλλά αντιθέτως αρθρώνει ένα βαθιά προσωπικό ύστατο χαίρε στον άνθρωπο με τον οποίο συμπορεύτηκε καλλιτεχνικά επί έξι δεκαετίες.

Φαντάζει πένθιμο με βάση τα παραπάνω και σε σημεία είναι, όμως από το «Leonora Addio» δε λείπει το χιούμορ, η ελαφρότητα ή το πολιτικό σχόλιο. Στον πυρήνα του είναι ένα αυθόρμητο φιλμ που έχει πολλή ψυχή, παρορμητισμό και τη ματιά του στο παρελθόν, μεταβαίνει αναρχικά από το ασπρόμαυρο στο χρώμα, δεν υπηρετεί μια συγκεκριμένη εκφραστική φόρμα, ενέχει στοιχεία ντοκιμαντέρ και προσεγγίζεται καλύτερα από ένα κοινό που έχει γνώση των όσων προαναφέραμε.

Ο έτερος διακεκριμένος δημιουργός με τον οποίο κλείσαμε τον κύκλο των προβολών για το φετινό Διαγωνιστικό τμήμα ήταν ο Χονγκ Σανγκσού. Επίσης παλιός γνώριμος της Μπερλινάλε, ο παραγωγικότατος Κορεάτης επιστρέφει για έκτη φορά στη διοργάνωση με το «The Novelist’s Film», έχοντας μόλις πέρυσι τιμηθεί με Αργυρή Άρκτο Σεναρίου για την «Εισαγωγή», καθώς και με το αντίστοιχο βραβείο Σκηνοθεσίας την αμέσως προηγούμενη χρονιά για τη «Γυναίκα που Έφυγε» (φέτος απέσπασε την Αργυρή Άρκτο - Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής). Στο ασπρόμαυρο «The Novelist’s Film», ο Σανγκσού περιγράφει το πώς μία καταξιωμένη συγγραφέας που έχει χάσει την έμπνευσή της, αναζητά διέξοδο στην προοπτική να γυρίσει την πρώτη της ταινία.

Η εκφραστική μετάβαση της Ζουνχί μας αποκαλύπτεται μέσα από στατικά πλάνα-επεισόδια, κατά τα οποία συναντά παλιούς γνωστούς και μια δημοφιλή νεαρή ηθοποιό, πάνω στην οποία θέλει να χτίσει την ταινία της. Σε μια μηδενιστική και συνάμα απελευθερωτική δήλωση που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως περιφρόνηση στα πανδημικά εμπόδια, ο Χονγκ Σανγκσού βάζει την ηρωίδα του να λέει στην υποψήφια πρωταγωνίστριά της πως «η ιστορία (της ταινίας) δεν έχει σημασία». Εσωστρεφές και την ίδια στιγμή παιχνιδιάρικα ανοιχτό σε ερμηνείες, το «The Novelist’s Film» προσκαλεί το κοινό να αποφασίσει το καλλιτεχνικό κίνητρο και νοηματοδότηση των ενεργειών της Ζουνχί πίσω από το υπαρξιακό πάγωμα ενός δημιουργικού μυαλού.

Αντί επιλόγου να πούμε κάπου εδώ για τους λάτρεις των ασήμαντων φεστιβαλικών συμπτώσεων πως και αυτό το φιλμ, όπως κι εκείνο του Ταβιάνι, ήταν ένα σαφώς προσωπικό εγχείρημα (σ.σ. ο Κορεάτης έχει επωμιστεί εδώ πέραν της σκηνοθεσίας, παραγωγή, σενάριο, φωτογραφία, μουσική και μοντάζ), ενώ αμφότερα βρέθηκαν να παίζουν με τη μετάβαση από το ασπρόμαυρο στο έγχρωμο.

Το ΣΙΝΕΜΑ cinemagazine.gr ταξιδεύει στο Βερολίνο με την AEGEAN. Το 72o Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου πραγματοποιείται 10 - 20 Φεβρουαρίου 2022.

Διαβάστε ακόμα:
Από την Καταλονία με Αγάπη: Στο «Alcarràs» η φετινή Χρυσή Άρκτος της Μπερλινάλε - Δείτε τα βραβεία
Berlinale 2022: Ένα «Πακέτο Αγάπης» για την Παπούλια, ώρα αναρχίας στην Ελβετία και η υψηλή τέχνη του ψέματος
Berlinale 2022: Τα καταλανικά καλοκαίρια, το συγκινητικό «Αντίο» του Ταβιάνι και ο ακούραστος Χονγκ Σανγκσού
Berlinale 2022: Ένας μοναδικός Μαρς Ράιλανς που κόβει-ράβει και μια αλήθεια-νυστέρι στο «Η Πόλη και η Πόλη»
Berlinale 2022: Η θαυμαστή λιτότητα ενός «Love Song» και η μυσταγωγική «Αλήθεια» του Νικ Κέιβ
Berlinale 2022: Δόξα και τιμή στην Έμα Τόμσον, Αρτζέντο τιμής ένεκεν και ένα ρωσικό «Top Gun» από τα άγραφα
Berlinale 2022: Ρίτι Παν, Κλερ Ντενί και Πίτερ Στρίκλαντ σε μια σχεδόν ιδανική φεστιβαλική ημέρα
Berlinale 2022: Η ασυνήθιστη αλλά ενθαρρυντική επανεκκίνηση ενός μεγάλου Φεστιβάλ
Πάμε Μπερλινάλε! Αυλαία σήμερα για το 72ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου