17:31
12/11

62ο ΦΚΘ: Το «The Souvenir:Part II» ολοκληρώνει ένα υποδειγματικό δίπτυχο πάνω στην απώλεια και την καλλιτεχνική συνεκδοχή της

Η Όνορ Σουίντον Μπερν και η μητέρα της, Τίλντα Σουίντον, επιστρέφουν σε ένα arthouse σίκουελ που περιμέναμε καιρό και το οποίο συμπληρώνει ιδανικά το πρώτο «The Souvenir» της Τζοάνα Χογκ.

Από τον Νεκτάριο Σάκκα

Το σίκουελ του «The Souvenir», πολυαναμενόμενο για όσους είχαν παραδοθεί στην αφοπλιστική γοητεία και ειλικρίνεια του πρώτου μέρους και ένα από τα ξεκάθαρα highlight του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αποτελεί μια συνέχεια ζωτικά συμπληρωματική ως προς το φιλμ που η Τζοάνα Χογκ μας χάρισε δύο χρόνια πριν. Με τα δύο μέρη να είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, σε σημείο που η παρακολούθηση του «The Souvenir: Part II» να προϋποθέτει από τον θεατή να έχει δει το πρώτο για να μπορέσει να μπει στο νόημα. Αν και ο όρος αυτός παραπέμπει περισσότερο σε τηλεοπτική σειρά και λιγότερο στην αυτοτέλεια μιας κινηματογραφικής δημιουργίας, το μοναδικό και πολύ προσωπικό αυτό δίπτυχο της Βρετανίδας σκηνοθέτιδας είναι ένα δείγμα αυθεντικού σινεμά. Δεδομένης μάλιστα της φύσης του δεύτερου μέρους, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι είναι σινεμά στο τετράγωνο.

Σε αυτό συναντάμε ξανά την Όνορ Σουίντον Μπερν στο ρόλο της Τζούλι (και πάλι στη Βρετανία των 80s), της νεαρής φοιτήτριας κινηματογράφου η οποία με νωπή ακόμα την πληγή από τον θάνατο του συντρόφου της, Άντονι, αποφασίζει να μετουσιώσει την θυελλώδη εμπειρία της σχέσης τους στην ταινία αποφοίτησης που καλείται να ετοιμάσει. Η Τίλντα Σουίντον επίσης επιστρέφει ως η μητέρα της Τζούλι που διακριτικά προσπαθεί να στηρίξει την κόρη της, με τους Αριάν Λαμπέντ και Ρίτσαρντ Αγιοάντε να επανεμφανίζονται σε ενισχυμένους ρόλους ως μέλη της σπουδαστικής κοινότητας της πρωταγωνίστριας.

Αν το πρώτο «The Souvenir» ήταν το βιωματικό αποτύπωμα ενός θνησιγενούς έρωτα, το δεύτερο είναι το ανάλογο του να κάνεις τον πόνο σου τέχνη

Επί της ουσίας, το «The Souvenir: Part II» γίνεται το κανάλι μέσω του οποίου η περίπλοκη διεργασία διαχείρισης της απώλειας διοχετεύεται προς μια δημιουργική συνάντηση του υποκειμένου με τη δική του φωνή. Συνάντηση που εδώ πολλαπλασιάζεται εξαιτίας του αναστοχασμού που πυροδοτεί η επαναπροσέγγιση μιας σχέσης με έναν άνθρωπο βαθιά χειριστικό. Για να το πούμε πιο απλά, αν το πρώτο «The Souvenir» ήταν το βιωματικό αποτύπωμα ενός θνησιγενούς έρωτα, ιδωμένου μέσα από τα μάτια της Τζούλι, το δεύτερο είναι το ανάλογο του να κάνεις τον πόνο σου τέχνη, ξεψαχνίζοντας επισταμένα τον πόνο και τη ματαίωση. Το πρώτο ήταν συναισθηματικά σαρωτικό μέσα στην όλη του εκφραστική εγκράτεια, το δεύτερο είναι περισσότερο εγκεφαλικό και επισκοπικό, όπως η συνεκδοχή κάθε βιώματος. Και αυτή η διαπραγμάτευση ανάμεσα στα γεγονότα και τον απόηχό τους είναι καταλυτικής σημασίας για την ιστορία που παρακολουθούμε.

Μιλώντας για συνεκδοχή, το «The Souvenir: Part II» παραπέμπει συχνά στο ομώνυμο φιλμ του Τσάρλι Κάουφμαν («Η Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης»). Ειδικά στις σκηνές που εκτυλίσσονται στο σετ της αυτοβιογραφικής ταινίας της Τζούλι, καθώς βλέπουμε την ηρωίδα να αναπαριστά διαισθητικά σκηνές από τη δική της εμπειρία, βάζοντας τη Λαμπέντ να παίζει την ίδια. Όπως ακριβώς η Χογκ έχει εμπιστευτεί την Όνορ Σουίντον Μπερν να ενσαρκώσει πτυχές του δικού της παρελθόντος, επικυρώνοντας έτσι τον ως ένα βαθμό αυτοβιογραφικό χαρακτήρα των «The Souvenir». Το meta στοιχείο είναι αν μη τι άλλο εμφανές εδώ, όσο και επιδέξια ενσωματωμένο στο οικοδόμημα ενός σίκουελ που - όπως και το φιλμ που προηγήθηκε - διακρίνεται για την αισθητική και την διαλεκτική του ομοιογένεια. Ξεκινώντας από τις φουλ αποδοτικές ερμηνείες, τη διευρυμένη εδώ παλέτα των χαρακτήρων και τους καίριους διαλόγους και φτάνοντας ως την απολύτως μαγνητική φωτογραφία και τη μουσική επένδυση που δίνει τον δικό της τόνο.

Σε τελική ανάλυση, το δεύτερο μέρος του «The Souvenir» είναι ένα διαρκές παζάρι ανάμεσα στα όρια του δημιουργού και της δημιουργίας του

Ειδικότερα στο κομμάτι του καστ, η Όνορ Σουίντον Μπερν είναι και πάλι θεμέλιος λίθος, μια πειστική μετεξέλιξη της Τζούλι που γνωρίσαμε στο πρώτο φιλμ. Η Τίλντα Σουίντον με τον Τζέιμς Σπένσερ Άσγουορθ στο ρόλο των γονιών της, ένα δίδυμο που έχει πάντα να κάτι δώσει στις σκηνές όπου εμφανίζεται. Η ερμηνεία της Αριάν Λαμπέντ προσφέρει στην κεντρική ηρωίδα την αναγκαία οπτική ενός πιο αποστασιοποιημένου παρατηρητή. Ενώ ο Ρίτσαρντ Αγιοάντε, απολαυστικότατος σε κάθε του σκηνή, είναι μια comic relief φιγούρα που το φιλμ εκμεταλλεύεται στο έπακρο.

Μέσα από αξιομνημόνευτες σκηνές που αποτυπώνουν υποδειγματικά την οπτική της, η Χογκ δίνει τον σύνθετο τόνο που επιθυμεί, έχοντας πάντα σε πρώτο πλάνο το alter ego της. Έτσι, η καλλιτεχνική αναζήτηση της Τζούλι με φόντο την επικείμενη αποφοίτηση (από τη σχολή κινηματογράφου μονάχα ή μήπως και από τον πόνο;), που αποτελεί ταυτόχρονα και μια κατάσταση επίμονης συναισθηματικής διαχείρισης, είναι ένα ταξίδι ανάμεσα στην εμπειρία και την ανάμνηση. Μοναχικό, όσο υποδεικνύεται από την έλλειψη υποστήριξης των καθηγητών όταν η Τζούλι τους παρουσιάζει το αδιαμόρφωτο ακόμα σενάριό της. Μπερδεμένο και αβέβαιο, όπως προκύπτει από τις στιγμές αναποφασιστικότητάς της στο σετ. Παραπλανητικό, όσο η παρεξήγηση πως ο γκέι μοντέρ της τη φλέρταρε. Επίμονο, όσο οι ερωτήσεις και οι παρατηρήσεις της ψυχολόγου της. Υποκειμενικό, εκ των πραγμάτων. Και εν τέλει πολυσυλλεκτικό, όσο το αμάλγαμα κινηματογραφικών αναφορών (από τα «Κόκκινα Παπούτσια» μέχρι την «Κυρία από τη Σαγκάη») που παρακολουθούμε στο τέλος με εκείνη ως πρωταγωνίστρια, αντί για την ταινία που υποτίθεται ότι γύριζε. Γιατί σε τελική ανάλυση, το δεύτερο μέρος του «The Souvenir» είναι ένα διαρκές παζάρι ανάμεσα στα όρια του δημιουργού και της δημιουργίας του.