10:23
28/12

Το κινηματογραφικό 2021 είναι γυναίκα

2021… μία χρονιά που θα μείνει σε εμάς που δουλεύουμε στον κινηματογράφο ως (ακόμα μία) χρονιά διαδικτυακών φεστιβάλ κινηματογράφου, online κατ’οίκον προβολών, ατελείωτων zoom συναντήσεων και... άχαρου happy hour από το σπίτι μας (ο καθένας φέρνει το ποτό της αρεσκείας του από την κουζίνα στην… οθόνη του υπολογιστή). Ήταν η χρονιά που οι αλλαγές στον τρόπο θέασης ταινιών επιταχύνθηκαν και εδραιώθηκαν - από την γεμάτη σκοτεινή αίθουσα στο άδειο σαλόνι μας, από την δια ζώσης διαδραστικότητα με το κοινό  στην ευκαιρία για online προσέλκυση μεγαλύτερου κοινού με το οποίο ο/η σκηνοθέτης όμως ποτέ δεν συναντιέται.  

Το 2021 ήταν και η χρονιά που η συζήτηση για την παρουσία των γυναικών στον οπτικοακουστικό χώρο σίγουρα απέκτησε αναγνωρισιμότητα, αν και τα στατιστικά στοιχεία αφήνουν μικρά περιθώρια για αισιοδοξία. Πανευρωπαϊκή έρευνα (από το γαλλικό Le Lab Femme de Cinema σε συνεργασία με το European Audiovisual Observatory και το European Film Agencies Directors με τα Εθνικά Κέντρα Κινηματογράφου) για την παρουσία των γυναικών στον κινηματογράφο μας δείχνει ότι στην Ευρώπη σήμερα μόνο μία σε κάθε πέντε κινηματογραφιστές είναι γυναίκα. Επιπλέον, οι γυναίκες στον κινηματογράφο συνεχίζουν να πληρώνονται λιγότερο, να χρηματοδοτούνται λιγότερο, να προγραμματίζονται (σε φεστιβάλ ή αλλού) λιγότερο, ενώ οι γυναικείοι χαρακτήρες στις ταινίες παραμένουν συχνά μη ανεπτυγμένοι ή στερεοτυπικοί. Παρατηρούμε ότι οι χώρες οι οποίες καθιέρωσαν πρώτες προγράμματα για την ανάδειξη των γυναικών, όπως είναι οι Σκανδιναβικές χώρες και η Ολλανδία, είναι και αυτές με τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης γυναικών στο κινηματογράφο. Στην Ελλάδα το ’21 για πρώτη φορά το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου ανακοίνωσε δύο προγράμματα χρηματοδότησης που ενισχύουν την απασχόληση γυναικών σε βασικούς ρόλους σε μια κινηματογραφική παραγωγή, ενώ πλέον στατιστικά στοιχεία συλλέγονται και αναλύονται και σε εθνικό επίπεδο.   

Όμως, η χρονιά που αποχαιρετούμε ήταν και χρονιά διακρίσεων για τις γυναίκες στον κινηματογράφο.

Η αμερικανο-κινεζικής καταγωγής Κλόι Τζάο ήταν η μεγάλη νικήτρια των φετινών 93ων βραβείων Όσκαρ με το συγκινητικό «Nomadland».  Αφού απέσπασε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας τον Σεπτέμβρη του 2020, η ταινία προχώρησε και απέσπασε Όσκαρ καλύτερης ταινίας, Σκηνοθεσίας και Α’ Γυναικείου ρόλου για την Φράνσις Μακντόρμαντ. Ετσι, η Τζάο έγινε η δεύτερη σκηνοθέτις που απέσπασε Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας (μετά την Κάθριν Μπίγκελοου το 2010 με το «The Hurt Locker») αλλά και η πρώτη έγχρωμη γυναίκα που κατέκτησε αυτή τη διάκριση. Η δε πρωταγωνίστρια Φράνσις Μακντόρμαντ έγινε η πρώτη γυναίκα που απέσπασε ταυτόχρονα όσκαρ για την ερμηνεία της και την παραγωγή της ίδιας ταινίας.  

Επιπλέον, τον Ιούλιο στο Φεστιβάλ Καννών η Ζουλιά Ντικουρνό έγινε μόλις η δεύτερη γυναίκα (μετά την Τζέιν Κάμπιον) της οποίας η ταινία, το εκκεντρικό και δυναμικό «Titane», αποσπά Χρυσό Φοίνικα.  

Και μπορεί να έχουμε δρόμο ακόμα για ισότιμη, ισάξια απασχόληση και των φύλων στον κινηματογραφικό χώρο στην χώρα μας, ωστόσο το 2021 ήταν η χρονιά πολλών και σημαντικών διακρίσεων Ελληνίδων στα διεθνή κινηματογραφικά δρώμενα.

Ο «Ράφτης», η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Σόνιας Λίζα Κέντερμαν, αφότου έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο σημαντικό φεστιβάλ του Τάλιν τον Νοέμβρη του 2020, το ‘21 βρήκε διανομή στην Ιαπωνία, αλλά και άνοιξε στην Γερμανία σε 200 κινηματογράφους, το μεγαλύτερο άνοιγμα που έχει πετύχει ελληνική ταινία ποτέ στην Γερμανία. 

Η «Σελήνη, 66 Ερωτήσεις» της Ζακλίν Λέντζου έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Ακολούθησαν συμμετοχές και βραβεία σε πολλά διεθνή φεστιβάλ. Οι μικρού μήκους ταινίες της Λέντζου έχουν ταξιδέψει στα φεστιβάλ των Καννών, του Βερολίνου, του Λοκάρνο τα τελευταία χρόνια, και τώρα με την πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία, η Λέντζου εδραιώνεται ως σημαντική φωνή στον νέο Ελληνικό και Ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Η ερμηνεία δε της Σοφίας Κόκκαλη στην ίδια ταινία διακρίθηκε στην 50η διοργάνωση του φεστιβάλ κινηματογράφου του Μοντρεάλ, αλλά και στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. 

Η «Πράσινη Θάλασσα» της Αγγελικής Αντωνίου, η έκτη μεγάλου μήκους ταινία της σκηνοθέτιδος με πρωταγωνίστρια την Αγγελική Παπούλια έκανε τον γύρο του κόσμου συμπεριλαμβανομένου και του Φεστιβάλ του Σίδνεϋ στην Αυστραλία, όπου η Αντωνίου εκπροσώπησε την Ελλάδα στο πρόγραμμα Europe! Voices of Women in Film. 

Η «Αγία Έμυ» της Αρασέλης Λαιμού έκανε δυναμική παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο, όπου απέσπασε ειδική μνεία πρωτοεμφανιζόμενης σκηνοθέτιδος.  

Στο ντοκιμαντέρ σημαντική διάκριση είχε η Ελλάδα με την πρώτη ταινία της Μαριάννας Κακαουνάκη, «Invisible», η οποία συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του CPH: DOX, φεστιβάλ της Κοπεγχάγης, ένα από τα βασικά φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στον κόσμο. 

Η Θέλγια Πετράκη με την 25λεπτη υπέροχη «Bella» με πρωταγωνίστρια την Έλενα Τοπαλίδου αφότου συμμετείχε σε πάνω από 30 φεστιβάλ κινηματογράφου διεθνώς, έφτασε μέχρι τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου τον Δεκέμβρη του ’21 όπου ήταν υποψήφια στην κατηγορία καλύτερης Ευρωπαϊκής μικρού μήκους ταινίας. Η Πετράκη αυτή τη στιγμή ετοιμάζει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της, «Μικρό Χρονικό Τρέλας», που βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Αυγούστου Κορτώ.  

Η Στέλλα Σερέφογλου μεταπήδησε από το θέατρο στον κινηματογράφο και σκηνοθέτησε «Το Πέταγμα του Πιγκουίνου», μία ταινία μικρού μήκους που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο CinekidFilmFestival, το μεγαλύτερο Διεθνές Φεστιβάλ Νεανικού Κινηματογράφου τον Οκτώβριο του 2021 στο Άμστερνταμ. 

Σημαντική ήταν και η διάκριση της Έυης Καλογηροπούλου, που μετά την συμμετοχή της το 2020 με το «Motorway 65» στο Φεστιβάλ Καννών, το ’21 επέστρεψε στην Κρουαζέτ με το πρώτο μεγάλου μήκους σχέδιό της με τίτλο «Κόρα», το οποίο απέσπασε το πρώτο βραβείο στο πρόγραμμα Atelier (αφού προηγουμένως είχε αποσπάσει βραβείο και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ). 

Στο πλευρό των σκηνοθετριών συνέχισαν τo ’21 την δυναμική τους παρουσία σε διεθνές επίπεδο ελληνίδες παραγωγοί, οι οποίες εκτός από διακρίσεις στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου με τις ταινίες τους, έφεραν διεθνείς οπτικοακουστικές παραγωγές και στην Ελλάδα – αυτές είναι οι Μαρία Δρανδάκη (Home Pictures) Φένια Κοσσοβίτσα (Blonde), Αμάντα Λιβανού (Neda Film).  

Τέλος, αξίζει εδώ να αναφερθούμε στην Φαίδρα Βόκαλη, που το ’21 ως Γενική Διευθύντρια της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, βρέθηκε να προϊσταται της σημαντικής εθνικής πρωτοβουλίας για την διάσωση, αποκατάσταση και ψηφιοποίηση του Ελληνικού κινηματογραφικού αποθέματος μέσω της δράσης Χώρα, Σε Βλέπω. Το 2021 τελειώνει με μία ακόμα γυναίκα, την Αθηνά Καρτάλου, να αναλαμβάνει την νευραλγική θέση της γενικής διευθύντριας του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.  

Το 2022 οφείλει να είναι δυναμικό, δημιουργικό και πολυσυλλεκτικό παρά τις σαφείς προκλήσεις. Καλή κινηματογραφική χρονιά σε όλους. 

Αθηνά Καλκοπούλου, Διευθύντρια Προώθησης – Hellas Film | Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου 

H κ. Αθηνά Καλκοπούλου είναι παραγωγός κινηματογράφου με εικοσαετή πείρα στην χρηματοδότηση, παραγωγή και προώθηση ταινιών και δράση στην Αμερική και την Ευρώπη. Έχει συνεργαστεί με τα φεστιβάλ του Sundance, SXSW, San Francisco International Film Festival μεταξύ άλλων. Από το 2008 μέχρι το 2016 ήταν υπεύθυνη του τμήματος χρηματοδοτήσεων (project development / fiscal sponsorship) στο SFFILM (πρώην San Francisco Film Society) στην Καλιφόρνια της Αμερικής. Από το 2003 μέχρι το 2007 ήταν στο Γραφείο Τύπου της ODEON στην Αθήνα. Είναι κάτοχος ΜΑ του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ (Film & TV Production) και ΒΑ στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ (Media with Cultural Studies).

Διαβάστε ακόμη:

Ανασκόπηση 2021: Οι καλύτερες ταινίες της χρονιάς και τα TOP-10 των συντακτών

Η ετήσια λίστα με τις καλύτερες ταινίες, σκηνοθέτες και ηθοποιούς της χρονιάς σύμφωνα με τους συντάκτες του ΣΙΝΕΜΑ cinemagazine.gr.

Ανασκόπηση 2021: Το κινηματογραφικό 2021 είναι γυναίκα

Η Αθηνά Καλκοπούλου, Διευθύντρια Προώθησης (Hellas Film) του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, γράφει για την κινηματογραφική χρονιά των γυναικών.

Ανασκόπηση 2021: Το ελληνικό box office της χρονιάς

Ο Χρήστος Μήτσης, κριτικός κινηματογράφου στο περιοδικό Αθηνόραμα και πρώην Διευθυντής του ΣΙΝΕΜΑ και των Νυχτών Πρεμιέρας, αναλύει το box office μιας κινηματογραφικής σεζόν εφτά μηνών που (σχεδόν) όλοι θέλουν να ξεχάσουν το γρηγορότερο.

Ανασκόπηση 2021: Ο Τζώρτζης Γρηγοράκης γράφει για τα 40 περίεργα κύματα ενός σκαψίματος

Αναφορά στο «Digger» του Τζώρτζη Γρηγοράκη, την ελληνική ταινία της χρονιάς που αγάπησε το κοινό, έκανε την έκπληξη στα ταμεία των θερινών κινηματογράφων και σάρωσε στα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου με 10 Ίρις.

Ανασκόπηση 2021: Η κινηματογραφική αίθουσα σε κρίση

Ο Γιάννης Καλφακάκος, Πρόεδρος των Ελλήνων διανομέων (ΕΔΙΚΤΕ) και οι αιθουσάρχες των Άστορ (Μπάμπης Κονταράκης), Ιντεάλ (Γιώργος Σπέντζος) και Άστυ (Γιώργος Στεργιάκης), μας μιλούν για τον μεγάλο κινηματογραφικό ασθενή της πανδημίας, την αίθουσα.

Ανασκόπηση 2021: Το σινεμά και οι πλατφόρμες

Ο Τάσος Μελεμενίδης, Head of Curation & Acquisitions της ελληνικής πλατφόρμας Cinobo, γράφει για το σινεμά στη χρονιά (και στα χρόνια) του streaming.

Ανασκόπηση 2021: Ψηφίστε την καλύτερη ταινία της χρονιάς και κερδίστε δώρα από το ΣΙΝΕΜΑ

Η ώρα για να ψηφίσετε τις ταινίες που ξεχωρίσατε το 2021 έφτασε! Δηλώστε συμμετοχή στη μεγάλη ψηφοφορία του cinemagazine.gr και μπείτε στην κλήρωση για συνδρομές Cinobo, βιβλία που ενέπνευσαν ταινίες και σειρές, καθώς και πακέτα συλλεκτικών κινηματογραφικών δώρων.