4:08
16/2

Berlinale 2017: Καλωσήρθατε στον κόσμο του ιδιοφυή Άλεξ Μακντάουελ

Ένα φεστιβάλ δεν είναι μία πινακοθήκη ταινιών, αλλά και μια ευκαιρία εκπαίδευσης. Στο 67ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, στο οποίο η επιστημονική φαντασία έχει την τιμητική της με το αφιέρωμα «Things to Come», οι υπεύθυνοι του φεστιβάλ είχαν μία εξαιρετική ιδέα. Να καλέσουν για masterclass τον ιδιοφυή καλλιτέχνη και σχεδιαστή Άλεξ Μακντάουελ.

Μπορεί το όνομα να μη σας θυμίζει άμεσα το «που» τον έχετε δει, αλλά μία γρήγορη ματιά στην φιλμογραφία και τις συνεργασίες του θα σας υπενθυμίσει πως οι «κόσμοι» που έφτιαξε για τη μεγάλη οθόνη σας έμειναν αξέχαστοι: «Minority Report» (2002), «Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας» (2005), «Fight Club» (1999), «The Lawnmower Man» (1992), «Το Κοράκι» (1994), «Watchmen» (2009), «Ο Φανταστικός Κος Φοξ» (2009) κ.α. Στην περίπτωση που δεν έχουμε ακόμα την προσοχή σας, είναι ευκαιρία να μάθετε πως ο Άλεξ Μακντάουελ θα είναι υπεύθυνος για την αισθητική διεύθυνση του «Star Wars: Επεισόδιο 9».

Ο Βρετανός Άλεξ Μακντάουελ σπούδασε σχέδιο στο Λονδίνο και το 1975 σκηνοθέτησε μαζί με τον Σεμπάστιαν Κόνραν την πρώτη συναυλία των Sex Pistols. Συμπορεύτηκε με την πανκ σκηνή της πόλης, σχεδίασε τα t-shirts του εμβληματικού μαγαζιού Sex των Μάλκολμ ΜακΛάρεν και Βίβιαν Γουέστγουντ και στη συνέχεια συνεργάστηκε με τους Siouxsie and the Banshees, The Clash και τον Iggy Pop. Τη δεκαετία του ‘80, σχεδίασε τα σκηνικά για εκατοντάδες βίντεο κλιπ τραγουδιστών όπως η Madonna, o Michael Jackson, οι Aerosmith, επιμελήθηκε διαφημίσεις των Levi's, Nike, Sony, Coca-Cola, Chanel κλπ και στη συνέχεια μεταπήδησε στον κινηματογράφο με το «The Lawnmower Man» του Μπρετ Λέοναρντ.

Στη διάλεξη που έγινε στο πλαίσιο της 67ης Μπερλινάλε, ο Μακντάουελ μίλησε για το «χτίσιμο κόσμων» (World Building) και το πως η μελέτη του σχεδίου αποκτά πλήρη συνάφεια με το αφηγηματικό μέσο. Με αφορμή τη δουλειά του στο «Minority Report» έκανε σαφές πως αντιμετωπίζει κάθε ιδέα αφήγησης ολιστικά με σκοπό να μεταμορφώσει την κραταιά αντίληψη για τον κόσμο μέσα από τολμηρές οπτικά ιδέες και τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας. «Η αφήγηση είναι ο τρόπος με τον οποίο αποκτούμε αίσθηση του κόσμου γύρω μας», υποστηρίζει. «Το ολιστικό σχέδιο και οι λεπτομέρειες του κόσμου μας επιτρέπουν να λέμε παράλληλα πολλαπλές ιστορίες, που ενσωματώνονται οργανικά με τη βασική πλοκή της ιστορίας και καθορίζονται από τους κανόνες αυτού του κόσμου». Ο Μακντάουελ πιστεύει πως υπάρχει ένα νέο σύστημα αφήγησης που συνδέει τον έλεγχο του σκηνοθέτη ή του συγγραφέα με την οπτική του θεατή/αναγνώστη και το θεωρεί απαραίτητο πλαίσιο για κάθε ταινία.

Δεν είναι πάντα εύκολο να θέτεις υψηλούς στόχους, αλλά το όνομα Σπίλμπεργκ όπως μας είπε ανοίγει πόρτες για περαιτέρω προοπτικές. «Το “Minority Report” δεν είναι επιστημονική φαντασία, αλλά μελλοντολογική πραγματικότητα. Ο καθολικός σχεδιασμός της ταινίας έγινε ένα όχημα πολλαπλών διηγήσεων. Η δεξαμενή που βρίσκονται οι Προγνώστες, τα pre-cogs της ταινίας, έγινε σε συνεργασία με το ΜΙΤ. Άλλες ιδέες όπως η «διάφανη» τεχνολογία, ο οπτικός έλεγχος προσώπου, η προσωποποιημένη διαφήμιση, η χρήση των χειρονομιών, τα αυτοκίνητα δίχως οδηγό, οι φωνητικές εντολές κ.α., είναι μερικά μόνο από τα πράγματα που αναπτύχθηκαν ως ιδέες στην ταινία με αποτέλεσμα το 2014 το Esquire να γράψει το άρθρο πως το “Minority Report” προέβλεψε με ακρίβεια το μέλλον. Όλα τα παραπάνω αποτελούν παραδείγματα ολιστικής σκέψης που ενισχύουν αφηγηματικά τον κόσμο της ταινίας».

Και η αλήθεια είναι πως το «Minority Report» πείθει για την αυθεντικότητα των μελλοντολογικών, πρωτότυπων ιδεών του που άγουν ευρηματικά την ταινία. Η οικονομία, η πολιτική, η οικολογία, ο πολιτισμός εμπεριέχονται στην καλλιτεχνική διεύθυνση και ο Μακντάουελ με την ομάδα του δούλεψαν θεματικά εξελίσσοντας τις ιδέες του σεναρίου. Μερικές φορές μάλιστα το επηρέασαν. «Η σκηνή με το κυνηγητό των αυτοκινήτων δεν υπήρχε στο αρχικό σενάριο. Ο Σπίλμπεργκ ενθουσιάστηκε με τον σχεδιασμό της μαγνητικής λεωφόρου και των οχημάτων και ζήτησε να γραφτεί εκ νέου μία σκηνή». 

Ο Μακντάουελ δεν πιστεύει στην γραμμική, παρωχημένη αντίληψη παραγωγής ιστοριών. Με ένα χαρακτηριστικό διάγραμμα μας έπεισε για την πιο προοδευτική και κυκλοτερή ανάπτυξη ιδεών. Για να σχεδιάσει για παράδειγμα το χαρακτηριστικό S του Superman για το «Man of Steel» του Ζακ Σνάιντερ, ανέπτυξε με τη βοήθεια γλωσσολόγου το αλφάβητο του Κρύπτον, έχοντας πάντα κατά νου το σενάριο και τις ανάγκες του.

Σύμφωνα με τον Μακντάουελ ο κόσμος βρίσκεται σε μία πολύ ενδιαφέρουσα καμπή που αλλάζει τους όρους της αφήγησης και της πραγματικότητας. Μετά την επανάσταση της εκτύπωσης του 1440, που άλλαξε τη συγγραφή, το θέατρο, τη μουσική, την αρχιτεκτονική, τις οπτικές τέχνες και την εισαγωγή της διάδρασης (interactive media) στον 20ο αιώνα, θεωρεί πως η εικονική πραγματικότητα (virtual reality) και η επαυξημένη πραγματικότητα (augmented reality) που κάνουν χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας είναι το μέλλον. Αυτή τη στιγμή ο Μακντάουελ συμμετέχει σε μία επιστημονική ομάδα που αποδομεί την αφήγηση σε βιολογικό επίπεδο και εξετάζει το ανθρώπινο κύτταρο από την σκοπιά της εξιστόρησης (storytelling), έτσι ώστε να βοηθήσουν ιατρικές και φαρμακευτικές ομάδες να επιλέξουν εναλλακτικές θεραπείες ή να κατασκευάσουν φάρμακα άλλης τεχνολογίας και προφανώς άλλης λογικής.

«Ποιο είναι το πιο σημαντικό εργαλείο τεχνολογίας που υπάρχει;», τον ρώτησαν στη διάλεξη. Η απάντησή του ήταν άμεση, απλή και συμπυκνωμένη: «Το μολύβι». Εύχομαι να μη λείψουν ποτέ τα μολύβια στον Άλεξ Μακντάουελ.

Διαβάστε ακόμη:
Berlinale 2017: Φαίνεται ότι ο «Λόγκαν» φύλαγε το καλύτερο για το τέλος
Berlinale 2017: Στην «Άλλη Πλευρά της Ελπίδας», ο κόσμος μας χωράει όλους
Berlinale 2017: «Have a Nice Day» αν μπόρεις...
Berlinale 2017: To «Bar» του Άλεξ ντε λα Ιγκλέσια είναι μια γκροτέσκα πρόποση
Berlinale 2017: Το «Ana, Mon Amour» είναι μια σπουδαία, μπεργκμανική ενδοσκόπηση στα ψυχοσυναισθηματικά αδιέξοδα
Berlinale 2017: Η Κατρίν Ντενέβ σε ερμηνευτική φόρμα για το «Sage Femme»
Berlinale 2017: Και τι έγινε που βρέθηκες «On the Beach at Night Alone»;
Berlinale 2017: «Επιστροφή στο Μόντοκ» για τον Φόλκερ Σλέντορφ, αλλά όχι για το κοινό
Berlinale 2017: «Χοακίμ» ή αλλιώς ανιαρά μαθήματα λατινοαμερικάνικης ιστορίας 
Berlinale 2017: Καλωσήρθατε στον κόσμο του ιδιοφυή Άλεξ Μακντάουελ
Berlinale 2017: «Δεν θέλω πολλά, απλά να αλλάξω τον κόσμο»
Berlinale 2017: Ο Γιόζεφ Μπόις μέσα απ’ τον ίδιο
Berlinale 2017: To «Lost City of Z» είναι μια θεαματική εξωτική περιπέτεια χωρίς... θέαμα
Berlinale 2017: «Wild Mouse», βόλτα σε λούνα παρκ με λίγο γέλιο
Berlinale 2017: Τραγουδώντας στα συντρίμμια και αναζητώντας την χαμένη «Ευτυχία»
Berlinale 2017: Τα σπάει το «Πάρτι» της Σάλι Πότερ
Berlinale 2017: «Θα πήγαινα στο κρεβάτι με όλους και όλες»
Berlinale 2017: «Call me by Your Name», το cinemag είδε πρώτο το μικρό αριστούργημα του Λούκα Γκουαντανίνο
Berlinale 2017: (Απλά) χαζεύοντας την off ομορφιά του «Pokot»
Berlinale 2017: Η «Φανταστική Γυναίκα» του Σεμπαστιάν Λέλιο είναι μία φανταστική ταινία
Berlinale 2017: Ο Τζέφρι Ρας ζωγραφίζει στο «Final Portrait»
Berlinale 2017: Τζίλιαν Άντερσον και Χιου Μπόνβιλ φέρνουν το «Downton Abbey» στην Ινδία
Berlinale 2017: Υποκύπτοντας στη γοητεία του «On Body and Soul»
Berlinale 2017: Choose a sequel? Είδαμε το «T2 Trainspotting»
Berlinale 2017: Προσκεκλημένοι σε ένα «Δείπνο» που μπουχτίζει
Berlinale 2017: «Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κάνει ένα τρομερό έγκλημα»
Berlinale 2017: «Δεν θα χωρίζουν τους ανθρώπους τείχη»
Berlinale 2017: Τα άναρχα blues του «Django» έτοιμα να ξεσηκώσουν το Βερολίνο
Berlinale 2017: Για ποιες ταινίες ανυπομονούμε!
Ο Πολ (Βερχόφεν) και... εκείνοι! Ανακοινώθηκε η Κριτική Επιτροπή της Berlinale 2017
Το «Hiwa» της Ζακλίν Λέντζου στο διαγωνιστικό τμήμα της φετινής Berlinale!
Η φετινή Berlinale ανοίγει μουσικά με «Django»