16:52
14/2

Berlinale 2017: Τραγουδώντας στα συντρίμμια και αναζητώντας την χαμένη «Ευτυχία»

Προσεγγίζοντας την αφηγηματική ικανότητα του κινηματογραφικού μέσου με διαφορετικό τρόπο, ο Αλέν Γκομίς αποφασίζει να αποτυπώσει μια απρογραμμάτιστα δραματική αλλαγή στη ζωή εκείνων των ανθρώπων που κάτω από φυσιολογικές συνθήκες ζουν χωρίς να προγραμματίζουν και να περιμένουν τίποτε. Ισορροπώντας (κυρίως στο πρώτο μισό του φιλμ) ανάμεσα στην πολιτιστική καταγραφή και τον κοινωνικό σχολιασμό, αφηγείται την ιστορία της Φελισιτέ (ομώνυμος και ο τίτλος της ταινίας, που προβάλλεται στα πλαίσια του διαγωνιστικού τμήματος του Φεστιβάλ) μιας πληθωρικής και ανεξάρτητης γυναίκας που δουλεύει ως τραγουδίστρια σε ένα μπαρ της Κινσάσα, πρωτεύουσας της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.

Η κάμερα σε διαρκή κοντινά αφήνει το πρόσωπο της κεντρικής πρωταγωνίστριας να μιλήσει από μόνο του, αφού ο πραγματικός διάλογος είναι λιγοστός σε σχέση με την περίπου δίωρη διάρκεια του φιλμ. Ωστόσο, σιωπή δεν πρόκειται να «ακούσεις» ποτέ, αφού η επαναλαμβανόμενη ρυθμική μουσική και η τραχιά, σχεδόν ανδρική φωνή της (τραγουδίστριας που έγινε ηθοποιός) Véro Tshanda Beya δημιουργούν μια μυστικιστική ατμόσφαιρα απομόνωσης από την πραγματικότητα. Ο ρυθμός (που μπορεί να ξεκινήσει ακόμη και από το χτύπημα ενός άδειου μπουκαλιού) μεταφέρεται θαρρεί κάνεις σαν δονήσεις που έχουν προκληθεί από μια πρωτόγονη και πανανθρώπινη  πηγή συναισθημάτων και οι μικρές παραλλαγές της βασικής μελωδίας μετά από λίγο αντηχούν σαν εντελώς διαφορετικά μουσικά θέματα, αποκτώντας τη βαρύτητα που προσφέρει η συνεχόμενη επαναληψιμότητά τους. Μέσα σε αυτό το ντελιριακό σκηνικό, η έκφραση υπερβαίνει την πραγματικότητα και τα λόγια πράγματι μοιάζουν περιττά. 

Η ζωή της πρωταγωνίστριας αλλάζει ολοκληρωτικά, όταν ο γιος της μπλέκεται σε ένα ατύχημα και κινδυνεύει να χάσει το πόδι του. Η ίδια της, προκειμένου να μαζέψει τα χρήματα που χρειάζονται για την εγχείρηση, αποφασίζει να ζητήσει βοήθεια με όλους τους πιθανούς τρόπους και αυτό την οδηγεί σε μια -νταρντενική- περιπλάνηση στους  χαώδεις δρόμους της πρωτεύουσας, όπου θα έρθει για ακόμη μια φορά αντιμέτωπη με την οικονομική εξαθλίωση, τις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες και την αδυναμία ενός σχεδόν ανύπαρκτου κρατικού μηχανισμού. Η βοήθεια τελικά μοιάζει να έρχεται από εκεί που δεν το περιμένει, και παρότι τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως θα περίμενε η ίδια της, το μικρό και φτωχικό της διαμέρισμα και κυρίως το μόνιμα χαλασμένο ψυγείο της μοιάζουν να μετατρέπονται -ίσως και ουτοπικά- σε ένα σύμβολο ελπίδας, σε έναν κόσμο στον οποίο η ελπίδα φαίνεται να έχει χαθεί προ πολλού. 

Εκτός από τον ξεκάθαρα εθνογραφικό του χαρακτήρα, η ταινία του Γκομίς κρατά για ένα μεγάλο μέρος της εξέλιξής της το ενδιαφέρον σε εγρήγορση, αφού τα απότομα μονταρισμένα πλάνα με την κάμερα διαρκώς στον ώμο αποτυπώνουν στο εγχείρημα μια “ευρωπαϊκή” αισθητική κοινωνικού ρεαλισμού, οξύνοντας ταυτόχρονα την επείγουσα κατάσταση του δράματος που ξεδιπλώνεται μπροστά μας. Η μεγάλη διάρκειά της όμως, αλλά κυρίως η σκηνοθετική απόφαση να αραιώσει ακόμη περισσότερο την πλέξη της αφήγησης ιδίως στη δεύτερη πράξη, αποστασιοποιώντας τους χαρακτήρες από τα γεγονότα και αφήνοντας τους να συνθλιφτούν κάτω από το βάρος του πόνου και της απόγνωσης, ίσως να μοιάζει περισσότερο αφηρημένη απ’ όσο θα έπρεπε, με τις ονειρικές αλληλουχίες που παρεμβάλλονται να αποτελούν τελικά εμπόδιο ταύτισης με τα πρόσωπα και τις συνθήκες. Πέρα απ’ όλα αυτά όμως, το στοιχείο που ξεχωρίζει ολοκάθαρα, είναι η συναισθηματική πρόσκρουση της εξαίσιας μουσικής επένδυσης του φιλμ, που (πρακτικά αναλαμβάνοντας το ρόλο του σεναρίου) περνά από παραδοσιακά αφρικανικά ακούσματα και fusion ροκ ήχους έως τις λυρικές μινιμαλιστικές συνθέσεις του Άρβο Περτ, εκτελεσμένες με χάρη και αφοπλιστική κομψότητα από τη Συμφωνική ορχήστρα της Κινσάσα. Εκεί είναι που αναπόφευκτα καταλήγει το «Félicité» και εκεί ακριβώς βρίσκεται η αξία του. Στην ικανότητά του να αντηχεί το μοναχικό του τραγούδι αναζητώντας τις μικρές στιγμές μιας χαμένης ευτυχίας, σε έναν τόπο όπου ακούς τους οι κατοίκους του να προσφωνούν ο ένας τον άλλο με τις παγκόσμια γλυκιές λέξεις «mama» και «papa».  

Διαβάστε ακόμη:
Berlinale 2017: Φαίνεται ότι ο «Λόγκαν» φύλαγε το καλύτερο για το τέλος
Berlinale 2017: Στην «Άλλη Πλευρά της Ελπίδας», ο κόσμος μας χωράει όλους
Berlinale 2017: «Have a Nice Day» αν μπόρεις...
Berlinale 2017: To «Bar» του Άλεξ ντε λα Ιγκλέσια είναι μια γκροτέσκα πρόποση
Berlinale 2017: Το «Ana, Mon Amour» είναι μια σπουδαία, μπεργκμανική ενδοσκόπηση στα ψυχοσυναισθηματικά αδιέξοδα
Berlinale 2017: Η Κατρίν Ντενέβ σε ερμηνευτική φόρμα για το «Sage Femme»
Berlinale 2017: Και τι έγινε που βρέθηκες «On the Beach at Night Alone»;
Berlinale 2017: «Επιστροφή στο Μόντοκ» για τον Φόλκερ Σλέντορφ, αλλά όχι για το κοινό
Berlinale 2017: «Χοακίμ» ή αλλιώς ανιαρά μαθήματα λατινοαμερικάνικης ιστορίας 
Berlinale 2017: Καλωσήρθατε στον κόσμο του ιδιοφυή Άλεξ Μακντάουελ
Berlinale 2017: «Δεν θέλω πολλά, απλά να αλλάξω τον κόσμο»
Berlinale 2017: Ο Γιόζεφ Μπόις μέσα απ’ τον ίδιο
Berlinale 2017: To «Lost City of Z» είναι μια θεαματική εξωτική περιπέτεια χωρίς... θέαμα
Berlinale 2017: «Wild Mouse», βόλτα σε λούνα παρκ με λίγο γέλιο
Berlinale 2017: Τραγουδώντας στα συντρίμμια και αναζητώντας την χαμένη «Ευτυχία»
Berlinale 2017: Τα σπάει το «Πάρτι» της Σάλι Πότερ
Berlinale 2017: «Θα πήγαινα στο κρεβάτι με όλους και όλες»
Berlinale 2017: «Call me by Your Name», το cinemag είδε πρώτο το μικρό αριστούργημα του Λούκα Γκουαντανίνο
Berlinale 2017: (Απλά) χαζεύοντας την off ομορφιά του «Pokot»
Berlinale 2017: Η «Φανταστική Γυναίκα» του Σεμπαστιάν Λέλιο είναι μία φανταστική ταινία
Berlinale 2017: Ο Τζέφρι Ρας ζωγραφίζει στο «Final Portrait»
Berlinale 2017: Τζίλιαν Άντερσον και Χιου Μπόνβιλ φέρνουν το «Downton Abbey» στην Ινδία
Berlinale 2017: Υποκύπτοντας στη γοητεία του «On Body and Soul»
Berlinale 2017: Choose a sequel? Είδαμε το «T2 Trainspotting»
Berlinale 2017: Προσκεκλημένοι σε ένα «Δείπνο» που μπουχτίζει
Berlinale 2017: «Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κάνει ένα τρομερό έγκλημα»
Berlinale 2017: «Δεν θα χωρίζουν τους ανθρώπους τείχη»
Berlinale 2017: Τα άναρχα blues του «Django» έτοιμα να ξεσηκώσουν το Βερολίνο
Berlinale 2017: Για ποιες ταινίες ανυπομονούμε!
Ο Πολ (Βερχόφεν) και... εκείνοι! Ανακοινώθηκε η Κριτική Επιτροπή της Berlinale 2017
Το «Hiwa» της Ζακλίν Λέντζου στο διαγωνιστικό τμήμα της φετινής Berlinale!
Η φετινή Berlinale ανοίγει μουσικά με «Django»